زمین شناسی، کانه شناسی، ژئوشیمی و زایش معدن منگنز بزنین، اردستان (استان اصفهان)

کانسار منگنز بزنین در 25 کیلومتری جنوب- جنوب باختر اردستان و در کمربند ماگمایی ارومیه- دختر قرار دارد. واحدهای اصلی منطقه مورد مطالعه را توالی های آتشفشانی، آذرآواری و توده های نفوذی به سن ائوسن میانی تا الیگوسن پایینی تشکیل می دهند. گنبد ریولیتی پورفیری از این مجموعه، به سن ائوسن بالایی- الیگوسن پایینی، میزبان کانه زایی اقتصادی منگنز است. کانه زایی منگنز در کانسار بزنین به صورت رگه هایی با امتداد چیره شمال خاور- جنوب باختر، با طول به صورت جداجدا 5/1 کیلومتر و عرض متوسط 5/1 متر در دو کارگاه استخراجی یک و دو رخ داده است. ذخیره قابل بهره برداری این کانسار 60 هزار تن با عیار میانگین 18/50 درصد MnO برآورد شده است. کانی های اصلی منگنز براونیت، بیکسبایت، هاسمانیت، اسپسارتین، رودوکروزیت، منگانیت، پیرولوزیت، پسیلوملان وکریپتوملان هستند که به همراه کانی های آرسنیک و مس با بافت های توده ای، ریزبلور (میکروکریستالین)، بلوری، کلوفرم و کلوییدال، حبابی شکل، سوزنی، تیغه ای، رگچه ای، برشی، استوک ورک و بازماندی دیده می شوند. برپایه ویژگی های ژئوشیمیایی کانسنگ در این کانسار و مقایسه آنها با کانسارها و انواع شناخته شده منگنز، این کانسار همخوانی خوبی با کانسارهای گرمابی منگنز نشان می دهد. بر پایه ویژگی های زایشی مانند شکل کانه زایی، سنگ میزبان، ساخت و بافت کانسنگ، بررسی های کانی شناسی و کنترل کننده های زایشی نیز این کانسار قابل مقایسه با کانسارهای منگنز نوع اپی ترمال است. در مورد منبع احتمالی منگنز، می توان کانه زایی همزاد کم عیار در واحد کهن تر از گنبد ریولیتی را واحد تامین کننده فلزات در نظر گرفت. به گونه ای که با نفوذ گنبد ریولیتی در این واحد، منگنز به صورت رگه های ناهمزاد (اپی ژنتیک) پرعیار در گنبد بالا تغلیظ شده است.