خصوصیات روان سنجی پرسشنامه ی عوامل پیش بینی کنندگی پوسیدگی دندان در نوجوانان: برازش نظریه با روش تحلیل عامل

کمبود ابزار قابل اعتماد و معتبر برای عوامل پیش بینی کننده پوسیدگی دندان در نوجوانان بر اساس مطالعه ی زمینه ای و نیز ارائه مدل های مناسب جهت پیشگیری از پوسیدگی دندان در این زمینه مشهود است. پژوهش حاضر با هدف طراحی و روان سنجی پرسشنامه ی عوامل پیش بینی کنندگی پوسیدگی دندان در نوجوانان با روش تحلیل عامل و ارائه مدل های پیشگیری انجام شد. این مطالعه توصیفی- تحلیلی در سال 92-1391 در نوجوانان ساکن تهران انجام گردید. در ابتدا مدل پیشگیری از پوسیدگی دندان و پرسشنامه ی عوامل پیش بینی کنندگی پوسیدگی دندان بر اساس مطالعه ای کیفی با روش گراندد تئوری طراحی شد. سپس 607 دانش آموز در بخش آنالیز فاکتور اکتشافی و 400 دانش آموز 16-12 ساله در بخش آنالیز فاکتور تاییدی با روش نمونه گیری سیستماتیک انتخاب شدند. پایایی ابزار با استفاد از روش های آزمون– باز آزمون و آلفای کرونباخ و روایی آن با استفاده از روش های روایی صوری، محتوا و سازه تعیین شد. آنالیز فاکتور اکتشافی با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 و آنالیز فاکتور تاییدی با استفاده از نرم افزار lisrel نسخه 8/8 انجام و مدل های مناسب پیشگیری کننده در این زمینه ارائه گردید. تحلیل عامل اکتشافی پرسشنامه، به استخراج هشت عامل (عوامل رفتاری، هراس، حمایت اجتماعی، باورهای انگیزشی، نقش مدرسه، عناصر یاد دهنده، وضعیت اجتماعی-اقتصادی و ارزش دندان) انجامید. نتایج تحلیل عامل تاییدی نشان داد که مدل 8 عاملی برای پیشگیری از پوسیدگی دندان در نوجوانان برازش مناسب دارد و مدل 4 عاملی آن قوی ترین مدل در این زمینه می باشد و 76 درصد از رفتار های مرتبط به سلامت دهان و دندان را پیش بینی می کند. هم چنین نمره بازآزمایی و همسانی درونی کل پرسشنامه به ترتیب برابر با 74/0و 85/0 بود. بر اساس یافته های پژوهش حاضر، پرسشنامه ی 38 گویه ای در رابطه با عوامل پیش بینی کنندگی پوسیدگی دندان، دارای روایی و پایایی مناسب بوده و مدل های ارائه شده می تواند در طراحی برنامه های آموزشی قابل استفاده باشد. هم چنین در فعالیت های پژوهشی آینده و در گروه های متفاوت دانش آموزان می توان این ابزار را به کار برد.