بررسی اثر مهاری اسانس زیره کوهی (Bunium persicum Boiss) بر اسهال ایجاد شده با روغن کرچک

زیره کوهی، از خانواده Apiaceae و میوه آن حاوی مقادیر زیادی روغن فرار می باشد که در طب سنتی به عنوان یک گیاه دارویی و بومی استفاده می شود.
اسانس زیره کوهی توسط دستگاه کلونجر با استفاده از روش تقطیر با آب استخراج گردید. میزان دوز کشنده 50 درصد (LD50 یا Lethal dose، 50%) بر اساس روش لورک تعیین شد. تاثیر اسانس با دوزهای مختلف (mg/kg 80-20)، بر روی زمان عبور مواد و اسهال القا شده با روغن کرچک بر روی موش های صحرایی با دامنه وزنی 220-200 گرم از هر دو جنس ارزیابی گردید.
مقدار LD50 برابر با mg/kg 375 محاسبه گردید. تغییرات رفتاری مربوط به مسمومیت در این دسته از حیوانات، شامل عدم تعادل، کاهش فعالیت حرکتی یا جابه جایی، عدم تحرک، تنفس سطحی و سریع و زمین گیری جانبی بود. دوز mg/kg 20 در مقایسه با آتروپین، باعث مهار بیشتر و دوز mg/kg 40 اثراتی مشابه با آتروپین ایجاد کرد. تاثیر دوزهای اشاره شده به لحاظ آماری 05/0 > P معنی دار بود. تاثیر اسانس به همراه آتروپین، به مقدار ناچیزی افزایش می یابد. اسانس زیره (mg/kg 80 و 20) به شکل وابسته به دوز، معیارهای مربوط به اسهال را تخفیف می دهد و به طور واضحی، در برابر اسهال القا شده محافظت می نماید. حداکثر اثر اسانس، شبیه لوپرامید بود که به عنوان موثرترین و پر کاربردترین داروی ضد اسهال مصرف می گردد.
یافته های اولیه این تحقیق نشان می دهد که اسانس این گیاه، دارای مواد بیولوژیکی فعال است که باعث بروز اثرات ضد اسپاسمی و ضد اسهالی می شود و موید استفاده از این گیاه در طب سنتی برای رفع مشکلات گوارشی می باشد.