خودکارآمدی در نوجوانان و پیشگویی کننده های فردی - اجتماعی آن

امروزه اعتقاد بر این است که افراد برای اینکه بتوانند در تغییر رفتار و ارتقای سلامت خود موفق باشند، باید خودشان را در غلبه بر موانعی که ممکن است برای تغییر رفتار وجود داشته باشد، کارآمد ببینند. با توجه به نقش موثر خودکارآمدی در ارتقای سلامت و اهمیت دوره ی نوجوانی در زندگی، این مطالعه با هدف تعیین وضعیت خودکارآمدی و عوامل موثر بر آن در نوجوانان دختر و پسر 14 تا 18 سال شهرستان سنندج انجام شده است.
این مطالعه روی 1524 نفر از نوجوانان 14-18 سال (760 پسر و 764 دختر) مشغول به تحصیل در مدارس دولتی و نیمه دولتی و غیرانتفاعی شهرستان سنندج انجام گرفت. روش نمونه گیری از نوع تصادفی بود. پرسشنامه های مورد استفاده، پرسشنامه ی خودکارآمدی عمومی Sherer و پرسشنامه ی مشخصات جمعیتی- اجتماعی بود که پس از گرفتن رضایت کتبی از نوجوانان به روش خودتکمیلی، تکمیل شدند. نسخه ی فارسی پرسشنامه ی خودکارآمدی در ایران توسط بختیاری براتی ارائه شد که برای روایی سازه آزمون همبستگی آن را با مقیاس عزت نفس برابر 61/0، و ضریب آلفای کرونباخ آن را برابر 80/0 گزارش کرده است. از روش تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره برای تعیین پیشگویی کننده های فردی- اجتماعی خودکارآمدی استفاده گردید.
میانگین (انحراف معیار) نمره ی خودکارآمدی در نوجوانان 60/3 (59/0)، از محدوده نمره قابل کسب 5-1 بود. بین نمره ی خودکارآمدی با متغیرهای جنسیت، ابتلا فعلی به بیماری، مصرف دارو، مقطع تحصیلی، رشته ی تحصیلی، شغل پدر و میزان درآمد خانوار ارتباط آماری معنی داری وجود داشت و این متغیرها مسئول 3درصد از واریانس ایجاد شده در نمره خودکارآمدی نوجوانان بودند.
طبق نتایج، خودکارآمدی در نوجوانان این مطالعه متوسط روبه بالا است که با توجه به تاثیر مهم خودکارآمدی بر انجام رفتارهای ارتقا دهنده ی سلامت و کاهش انجام رفتارهای پرخطر، نیاز است راهکارهایی برای افزایش میزان خودکارآمدی نوجوانان ارائه گردد.