اثر ضد تشنجی عصاره هیدروالکلی گیاه مخلصه (Scrophularia striata Boiss) بر تشنج ناشی از پنتیلن تترازول در موش سوری

صرع به مجموعه ای از اختلالات سیستم اعصاب مرکزی گفته می شود که به صورت تشنجات ناگهانی، زودگذر، تکرار شونده و غیر قابل پیش بینی با منشا حسی- حرکتی و اتونوم ظاهر می شود. در حال حاضر برای درمان صرع و تشنجات ناشی از آن، داروهای شیمیایی مختلفی استفاده می شود که مصرف این داروها نیز به نوبه خود دارای عوارضی می باشند و در مصرف طولانی مدت سبب بروز مقاومت دارویی می شوند. سهولت استفاده از گیاهان دارویی و مقبولیت عام آن ها بستر مناسبی را برای استفاده از گیاهان دارویی فراهم نموده است. گیاه مخلصه (Scrophularia striata Boiss) که در مناطقی از استان ایلام می روید و به نام تشنه داری معروف است، سال هاست که به صورت تجربی در درمان بیماری های مختلف به کار می رود. با این وجود مطالعات زیادی روی آن صورت نگرفته است؛ بنابراین در این پژوهش خاصیت ضد تشنجی عصاره هیدروالکلی این گیاه بر روی تشنج ناشی از پنتیلن تترازول (Pentylenetetrazol یا PTZ) بررسی شد.
در مطالعه حاضر، 40 موش سوری نر با محدوده وزنی 30-25 گرم به طور تصادفی انتخاب و به پنج گروه 8 تایی تقسیم شدند که شامل یک گروه شاهد (دریافت کننده نرمال سالین و PTZ، 80 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم) و 4 گروه درمان (دریافت کننده عصاره هیدروالکلی گیاه مخلصه با دوزهای 150، 300، 600 و 900 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم) بودند. 30 دقیقه پس از تجویز داخل صفاقی نرمال سالین (در گروه شاهد) و دوزهای مختلف عصاره هیدروالکلی گیاه مخلصه (در گروه های تحت درمان)، پنتیلن تترازول با دوز 80 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم به موش ها تزریق و بلافاصله به قفس مخصوص منتقل شدند و رفتارهای تشنجی طی 20 دقیقه توسط دوربین فیلمبرداری گردید و سپس مراحل مختلف تشنج مورد ارزیابی قرار گرفت.
تزریق عصاره هیدروالکلی این گیاه در دوز 150 میلی گرم اثر معنی داری بر آستانه زمان رسیدن به مراحل مختلف تشنجی نداشت. تزریق عصاره هیدروالکلی این گیاه در دوز 300، 600 و 900 میلی گرم باعث تاخیر در زمان شروع تشنج تونیک، کلونیک و تونیک- کلونیک شد. تجویز عصاره هیدروالکلی گیاه مخلصه در تمام دوزها باعث کاهش مدت زمان تشنج تونیک و تونیک-کلونیک و همچنین باعث کاهش بروز عدم تعادل و پرش در حیوانات هنگام تشنج شد. تزریق عصاره هیدروالکلی گیاه مخلصه مرگ و میر را به صفر رساند که حاکی از غیر سمی بودن آن بود.
عصاره هیدروالکلی گیاه مخلصه دارای خاصیت ضد تشنجی مناسبی است و به نظر می رسد که مطالعات آینده برای جداسازی و تعیین مواد موثر و شناخت مکانیسم اثر آن ضروری باشد.