کارایی سویه های بومی Trichoderma harzianum در بیوکنترل گموز پسته

طی سال های 1387 تا 1390، 100 نمونه خاک از ریزوسفر گیاه، چاله کودی و سطح باغ های پسته استان های کرمان، یزد، خراسان رضوی و سمنان با هدف یافتن سویه های مناسب تریکودرما، به منظور کنترل بیماری گموز پسته، جمع آوری و بررسی شد. با استفاده از محیط های اختصاصی و عمومی، 32 سویه Trichoderma harzianum غالبا از ناحیه ریزوسفر به دست آمد. پس از تعیین میزان کارایی سویه های تریکودرما در آزمایشگاه به روش کشت متقابل با Phytophthora melonis، 11 سویه انتخاب شدند و برهم کنش آنها با قارچ بیمارگر در آزمایشگاه با ارزیابی تداخل فیزیکی هیف، ترشحات فرار و غیرفرار و آزمایش های گلخانه ای با استفاده از سویه های منتخب با مایه زنی نهال های پسته در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام گرفت و صفاتی همچون ارتفاع نهال، طول و وزن خشک ریشه و اندام های هوایی و درصد مرگ و میر بررسی شد. در برهم کنش با تریکودرما، رشد رویشی قارچ melonis. Pدر سطوح مختلف تحت تاثیر قرار گرفت و در سطح معناداری کاهش یافت. میزان بازدارندگی از رشد P. melonis در کشت متقابل هم زمان، از 1/38 تا 6/63 درصد، کشت متقابل غیرهم زمان از 4/25 تا 7/58 درصد، ترشحات خارج سلولی از 50 تا 6/89 درصد و ترکیبات فرار از 7/44 تا 7/71 درصد متغیر بود. در آزمایشات گلخانه ای، مایه زنی با سویه های تریکودرما سبب افزایش 5/1 تا 7/2 برابر در طول ریشه و 4/1 تا 1/2 برابر در ارتفاع نهال ها در مقایسه با گیاهان مایه زنی شده با عامل بیماری زا به تنهایی و 1 تا 9/1 برابر طول ریشه و 1 تا 6/1 برابر در ارتفاع نهال ها در مقایسه با نهال های شاهد بدون مایه زنی گردید. درصد مرگ ومیر نهال ها در مایه زنی قبل سویه های تریکودرما، از صفر تا 31 درصد، مایه زنی هم زمان از صفر تا 56 درصد و مایه زنی پس از P. melonis از 5/12 تا 75 درصد متغیر بود. این اولین گزارش درباره پراکندگی سویه های تریکودرما در باغ های پسته کشور و برهم کنش آن با بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه است.