خروج ریاحین، نقدی بر ضبط و شرح یک بیت از حافظ

شد از خروج ریاحین چو آسمان روشنزمین به اختر میمون و طالع مسعود بجز چاپ های خلخالی، پژمان، و قزوینی - غنی، تقریبا همه چاپ های دیگر دیوان حافظ، در بیت بالا به جای «خروج»، واژه «بروج» را ضبط کرده اند. شارحان نیز اغلب به معنای واژه خروج در این بیت التفاتی نداشته اند. این کم توجهی به لفظ «خروج» شاید به دلیل ارتباط آشکار میان نسخه بدل های دیگر (بروج) با کلمات؛ آسمان، روشن، زمین، اختر، طالع، میمون و مسعود بوده است، با این حال در این مقاله نشان خواهیم داد که «خروج» نیز با واژه های مذکور ارتباط معنایی دارد و چنان که برخی شارحان پنداشته اند، نه تنها غلط نیست، بلکه بر ضبط دیگر (بروج) ترجیح دارد.