توسعه و امنیت در خراسان جنوبی؛ چشم انداز کانون های چالش ساز

امنیت موضوعی استنباطی است که مفهوم آن ثابت اما محتوای جغرافیایی- سیاسی آن تابع شرایط زمان و مکان تغییر می کند. توسعه نابرابر در فضاهای سیاسی یک سرزمین می تواند بستر مناسبی را برای ایجاد متغیرهای اثرگذار بر مولفه های امنیت ملی و تکوین نواحی بحرانی کشورها فراهم نماید. از آنجا که ساختار مرکز- پیرامون در کشورهایی با نظام سیاسی متمرکز بیشتر وجود دارد شکل گیری چالش نیز در این کشورها بازنمایی بیشتری خواهد داشت. به این معنی که مفهوم توسعه در کشورهای جهان سوم با ساختار مرکز- پیرامون قرابت بیشتری داشته و این مساله ناشی از توسعه بطحی و کند پیرامون نسبت به کانون در سطح منطقه ای و حتی ملی است و این ساختار تولیدکننده نواحی بحرانی در فضای جغرافیایی این گونه کشورها است. در ایران نیز همچون دیگر کشورهای درحال توسعه، سطح توسعه نواحی پیرامونی با هسته اصلی کشور دچار شکاف توسعه است. در چنین شرایطی تمایزات موجود بستر تولید ناامنی در نواحی حاشیه را شکل داده و تقویت می نمایند. در ارتباط با استان خراسان جنوبی که موضوع مطالعه این پژوهش است دو سطح تمایز قابل مشاهده است یکی تمایز با بدنه اصلی کشور و شکاف توسعه با آن و دیگری شکاف توسعه در خود نواحی این استان. لذا این دو شکاف توسعه پتانسیل ناامنی را شکل می دهد.
این تحقیق با درنظرگرفتن رابطه بین توسعه و پتانسیل ناامنی در فضاهای جغرافیایی، به بررسی شکاف های توسعه در خراسان جنوبی با بدنه کشور از یک سو و شکاف توسعه در سطح خود استان از سوی دیگر پرداخته است. روش مورد استفاده در این پژوهش توصیفی-تحلیلی است. منابع مورد استفاده در این پژوهش از مراکز رسمی همچون مرکز آمار ایران بر مبنای آمار رسمی سال 1385 اخذ شده است و این داده ها در محیط GIS مورد کاربری قرار گرفته و در قالب نقشه های توسعه نشان مورد تحلیل قرار گرفته است. از سوی دیگر با تکیه بر اسناد و منابع کتابخانه ای مباحث نظری پشتوانه تئوریک این پژوهش را فراهم نموده است.