بررسی ساختار عاملی، روایی و پایایی پرسش نامه شخصیت زاکرمن - کلمن (ZKPQ-50-CC)

پرسش نامه شخصیت زاکرمن - کلمن (Zuckerman – Kuhlman Personality Questionnaire) یکی از ابزارهای اندازه گیری صفات و ویژگی های شخصیتی است که در چارچوب الگوی پنج عاملی جایگزین (FFM یا Five Factor Personality Model) شخصیت زاکرمن ساخته شده است. هدف این پژوهش بررسی خصوصیات روان سنجی نسخه 50 گویه ای پرسش نامه بود.
طرح پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. نمونه ای به حجم 508 نفر (308 نفر دختر و 200÷ و نفر پسر) به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای از میان دانشجویان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان انتخاب و مورد آزمون قرار گرفتند. مطالعه ساختار عاملی پرسش نامه از طریق تحلیل عاملی اکتشافی به روش مولفه های اصلی انجام گرفت. هم چنین از روایی به روش همزمان و افتراقی و پایایی به روش بازآزمایی، آلفای کرونباخ، دو نیمه کردن و ضریب (ICC یا Interaclass Correlation Cofficient) استفاده شده است.
ضریب پایایی بازآزمایی برای کل پرسش نامه 79/0، آلفای کرونباخ 64/0، ضریب دو نیمه کردن 68/0 و ضریب ICC 60/0 (001/0>P) به دست آمد. تحلیل عاملی اکتشافی با چرخش واریماکس پنج عامل را برای پرسش نامه استخراج نمود که به ترتیب عبارت است از: اضطراب – روان رنجورخویی، هیجان خواهی تکانشی، فعالیت، مردم آمیزی و پرخاشگری – خصومت. روایی همزمان پرسش نامه از طریق تحلیل همبستگی های به دست آمده با پرسش نامه شخصیتی آیزنک (Eysenck''s questionnaire.) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دهنده همبستگی میان دو پرسش نامه بود. در بحث روایی افتراقی هم پرسش نامه و عامل های آن (به جز عامل فعالیت) به بهترین نحو توانسته بین گروهی از افراد که نمرات بالایی و گروهی از افراد که نمرات پایینی در شاخص های N،P،E آیزنک کسب کرده بودند، تمایز قایل شود.
نتایج حکایت از این داشت که پرسش نامه شخصیت زاکرمن – کلمن در جامعه ایرانی از خصوصیات روان سنجی مطلوبی برخوردار است و از آن می توان در زمینه های پژوهشی استفاده کرد.