تعیین سهم جاده ها در تولید رسوب حوزه آبخیز با استفاده از مدل تحویل رسوب و GIS

در جریان احداث شبکه های جاده، سطح وسیعی از عرصه جنگل ها و مراتع در طول و حاشیه مسیر آن تخریب می شود. در نتیجه این فرآیند حجم بسیاری زیادی خاک و سنگ از محل خود جا به جا و بر روی اراضی مجاور ریخته شده که موجب مضاعف شدن شدت تخریب محیط زیست می شود. یکی از بزرگترین مشکلات ناشی از جاده سازی ایجاد و افزایش اشکال مختلف فرسایش در اطراف جاده و رسوب زایی در اثر از بین بردن پوشش گیاهی، افزایش سرعت رواناب و ناپایدار کردن شیب دامنه است. در این تحقیق، رسوب ناشی از شبکه جاده های موجود در کاربری های متفاوت حوزه آبخیز کجور با استفاده از مدل تحویل رسوب و در محیط GIS تخمین زده شد. نتایج نشان داد که فرسایش تولیدی از این شبکه جاده بدون در نظر گرفتن میزان تحویل رسوب در حدود 23/11682 تن در سال می باشد. با در نظر گرفتن میزان تحویل رسوب، رسوبدهی از شبکه جاده ها به طور میانگین در حدود 5/589 تن در سال به تفکیک 07/ 423 تن برابر 8/71 درصد مربوط به سطح جاده و آبرو های کنار جاده و 98/165 تن برابر 17/28 درصد مربوط به ترانشه خاک برداری تخمین زده شد. با درنظر گرفتن رسوب خروجی سالانه در حدود 10560 تن رسوب نقش شبکه جاده ها را می توان در حدود 57/5 درصد رسوب خروجی حوضه دانست در حالی که این جاده ها تنها 31/0 درصد از سطح حوضه را شامل می شوند.