بررسی کاربرد قواعد تفسیر در تفسیر مجمع البیان

فهم متن به طور اعم و قرآن به طور اخص، از قواعد خاصی پیروی می کند که باید در مقام فهم و تفسیر، آنها را مورد توجه قرار داد. میزان تقید مفسر به این قواعد و مهارت او در استفاده از آنها، به هدف تفسیر، که همانا بیان مراد جدی خداوند با تکیه بر قواعد ادبیات عرب و اصول عقلایی محاوره می باشد، کمک شایانی می کند.
مجمع البیان به عنوان یکی از اولین تفاسیر جامع شیعی همواره مورد توجه بوده است. این پژوهش با روش تحلیلی توصیفی درصدد بیان میزان استفاده مرحوم طبرسی از قواعد تفسیر است. این هدف با بررسی نمونه هایی از بیان های ایشان در تفسیر آیات قرآن به سامان می رسد. تحقیق نشان می دهد مرحوم طبرسی در جای جای این تفسیر به شکل دقیق از قواعد تفسیر بهره برده است، هرچند میزان بهره وری او از این قواعد یکسان نبوده است. در استفاده از بعضی از آنها مثل تکیه بر قرائت صحیح، جداسازی تفسیر و تاویل، ادبیات عرب و استفاده از قرائن در حد بالایی موفق بوده است، ولی در بعضی موارد مثل ظرافت های معانی بیان، داوری درباره روایات و استفاده از علم و شیوه کار ایشان از اتقان کامل برخوردار نیست.