چالش بریتانیا در جزایر خلیج فارس با نگاهی به عملکرد مجلس شورای ملی (1332 1304ه.ش.)

موقعیت ممتاز ایران در خلیج فارس، با تحت حاکمیت داشتن جزایری نظیر هرمز، قشم، لارک، هنگام، تنب بزرگ و کوچک، ابوموسی و سیری و... همواره مورد توجه دولت های قدرتمند در صحنه جهانی قرار داشته است. این جزایر درحقیقت با اهمیت استراتژیک خود در زنجیره دفاعی ایران در منطقه خلیج فارس، حلقه های پراهمیتی شمرده می شوند. غفلت حاکمان قاجاری از جنوب کشور به دلیل دل مشغولی آنان در نبرد با روس ها در مناطق شمالی، منجر به از دست رفتن نظارت همه جانبه سیاسی دولت ایران در جزایر متعلق به خود در خلیج فارس گردید. این امر به تدریج زمینه های رخنه شیوخ و قبایل عرب را در جزایر ایران فراهم نمود. انعقاد پیمان صلح 1820م. بین بریتانیا و شیوخ عرب، این قبایل عرب را به گونه ای تحت الحمایه دولت بریتانیا قرار داد و بریتانیا در جهت حفظ حاکمیت خود در منطقه خلیج فارس، از این قبایل عرب تحت الحمایه به عنوان اهرم فشاری علیه دولت ایران، بر سر تصاحب این جزایر استفاده می نمود. با آغاز حکومت پهلوی، سلسله تلاش های مستمری از طرف حکومت ایران و مجلس شورای ملی به جهت حاکمیت بر جزایر آغاز گردید.
جستار فوق در نظر دارد که به بررسی این مسئله بپردازد که آیا مجلس شورای ملی به عنوان اولین نهاد قانون گذار در کشور با توجه به اختیارات و امکاناتی که داشت آیا توانست مانع سیاست های توسعه طلبانه بریتانیا در جزایر شود؟ نتیجه ای که در این مقاله حاصل شده، حکایت از آن دارد که تحولات و فراز و نشیب عملکرد مجلس با توجه به وجود حکومت دیکتاتوری در دوره پهلوی اول و دوم کاملا با هم متفاوت و مجزا بوده است.