کانی شناسی، زمین شیمی و سن پرتوسنجی دایک های مافیک موجود در مجموعه ی دگرگون دلبر، بیارجمند (جنوب شرق شاهرود)

مجموعه ی دگرگون دلبر در جنوب شرقی شاهرود متشکل از انواع شیست ها، آمفیبولیت ها و گنایس های با مناظر میگماتیتی به سن اواخر نئوپروتروزوئیک (پرکامبرین) با استفاده از حداقل سه نسل دایک مافیک با سن های مختلف (پرکامبرین، ژوراسیک، ترشیری) قطع شده است. دایک های وابسته به ژوراسیک، مجموعه دگرگون پرکامبرین و سنگ های رسوبی تخریبی دگرگون شده تریاس بالایی- ژوراسیک زیرین (معادل با سازند شمشک) را قطع کرده اند ولی در آهک های ماسه ای ژوراسیک میانی و آهک های کرتاسه زیرین (نئوکومین) ادامه ندارند. آمفیبول های موجود در این دایک ها در گروه کلسیمی قرار داشته و از نوع ادنیت هستند. فشارسنجی براساس میزان آلومینیم موجود در آمفیبول، بیانگر فشارهای 4 تا 5 کیلوبار برای تعادل نهایی این کانی است که با اعماق 14 تا 15 کیلومتری جایگزینی این دایک ها در پوسته همخوانی دارد. سال سنجی به روش U-Pb روی آپاتیت های موجود در این دایک ها، بازه ی زمانی 152±35Ma را نشان می دهد که با روابط صحرایی و چینه شناختی کاملا سازگار است. بر اساس ویژگی های زمین شیمیایی، این دایک ها دارای ماهیت قلیایی آهکی - قلیایی بوده، ماگمای سازنده آن ها از ذوب بخشی حدود 15 درصدی یک خاستگاه گوشته ای اسپینل لرزولیتی ریشه گرفته است. این سنگ ها در یک محیط زمین ساختی کششی پشت کمان و در ارتباط با کشش های پوسته ی قاره ای ایران مرکزی در اثر فرورانش ورقه ی اقیانوسی نئوتتیس به زیر آن تشکیل شده اند. این رویداد از پیامدهای ماگمایی فاز کوهزایی سیمیرین پسین است.