اعتباریات علامه طباطبائی مبنای طرحی فلسفی برای فرهنگ

«ادراکات اعتباری» علامه طباطبائی در مسیر بحثی معرفت شناسی به اندیشه درمی آید، اما موضوع ادراکات اعتباری را نباید به قلمرو معرفت شناسی محدود کرد. به نظر میرسد که علامه طباطبائی این بحث را در پی درکی نو از انسان و جهان و با تنفس در فضای فکری عالم معاصر مطرح کرده اند. برای کشف چنین دریافتی باید به جای تمرکز ذهن بر ادراکات اعتباری، به قلمرو «اعتباریات» توجه کرد. اگر مقاله ششم کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم را با توجه به سیر افکاری که در غرب شروع شده و به تاملات فلسفی درباره «فرهنگ» منجر شده، مطالعه کنیم، درستی این برداشت آشکارتر می شود. اگر به زمینه پیدایش اندیشه متفکرانی چون «ویکو»، «روسو» و «هردر» درباره تمدن و فرهنگ توجه کنیم و نحوه تقرب این متفکران به حوزه فرهنگ را دنبال کنیم، آنگاه بهتر میتوان به سبب تقرب علامه طباطبائی به پرسشهایی که ادراکات اعتباری پاسخی برای آنهاست، پی برد. اگر با این شیوه، نظریه ادراکات اعتباری را قرائت کنیم و به شباهت های دریافت ها و در عین حال زمینه های تاریخی متفاوت توجه داشته باشیم، امکان آغاز گفت و گویی جدید در مورد «فرهنگ و مقومات آن»، بین تفکر اسلامی و تفکرات برخاسته از فرهنگ اروپایی فراهم می شود. برداشت اصلی این مقاله آن است که بحث اعتباریات با توجه به لوازم و نتایج آن، می تواند بهعنوان نظری های بدیل در کنار سایر نظریات فلسفی درباره فرهنگ مطرح شود. به بیان دیگر نظریه ای بدیل در کنار سایر نظریات فلسفی درباره فرهنگ مطرح شود. به بیان دیگر نظریه اعتباریات علامه میتواند مبنایی برای پاسخ به پرسش های به اندیشه درآمده در حوزه «فلسفه فرهنگ» باشد.