بررسی ظرفیت توسعه میانافزا در فضاهای موقوفه شهری

علیرغم اینکه اراضی وقفی همواره نقش بسیار موثری در شکل گیری و ساخت فضایی شهرهای ایران داشته است، اما در سالهای اخیر، بسیاری از این اراضی در دل شهرها، بدون استفاده رها شده یا از توسعه بازمانده و سبب تشدید توسعه پراکنده شهری شده اند. این روند، علاوه بر تشدید پراکنده رویی، به تخلخل بافت شهری، افزایش هزینه های خدماترسانی، ناسازگاری در کاربری های همجوار و کاهش کیفیت زیست در درون شهرها و... منجر شده اند. آنچه در این مقاله به طور ویژه مورد توجه است، اراضی بازمانده از توسعه در شهر یزد است. در این شهر حدود 7 درصد اراضی، وقفی هستند و حدود نیمی از این اراضی در دل بافتهای شهری واقع شده اند، اما کاربری مناسب شهری ندارند و از پویایی و کارایی لازم برخوردار نیستند. از این رو، توسعه مجدد این اراضی وقفی در شهر یزد، ضرورتی برای استفاده بهینه از اراضی درونشهری محسوب میشود. بر این اساس، هدف مقاله حاضر سنجش ظرفیت توسعه میان افزا در اراضی و فضاهای وقفی ناحیه 3 منطقه 2 شهر یزد و پهنهبندی و اولویت بندی آنها بر اساس شاخصهای تحقیق است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی است. بدین منظور، در گردآوری داده ها، از روش کتابخانه ای و مطالعات میدانی و از مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، برای وزنده ی به شاخص های تحقیق بهره گرفته شده است. وزن مربوط به معیار و شاخصها، با استفاده از 30 عدد پرسشنامه تکمیل شده توسط متخصصان و با برنامه Expert Choice محاسبه گردیده است. نتایج یافته ها نشان میدهد که در تعیین ظرفیت توسعه اراضی وقفی ناحیه مطالعاتی، عوامل مدیریتی نهادی با ضریب اهمیت 0.664، بیشترین تاثیر و عوامل کالبدی- فضایی با ضریب اهمیت 0.208، تاثیر کم و عوامل اقتصادی و اجتماعی هر یک با عدد 0.064، تاثیر ناچیزی در سنجش ظرفیت توسعه اراضی وقفی ناحیه مذکور دارند. هم چنین با تهیه نقشه های مربوط به هر یک از معیارها و شاخص ها و روی هم اندازی آنها با اعمال وزن مربوطه، نقشهای تهیه شد که اراضی وقفی را در چهار دسته بر اساس اولویت و ظرفیت توسعه دسته بندی میکند؛ به طوری که اراضی وقفی با اولویت اول، بیشترین ظرفیت و اراضی وقفی با اولویت چهارم، کمترین ظرفیت توسعه را دارند.