نگرش دانشجویان پزشکی نسبت به سالمندان پس از گذراندن واحد طب سالمندی

اخیرا با توجه به بهبود تغذیه، بهداشت و درمان، عمر انسان ها طولانی تر شده است و روز به روز به تعداد سالمندان افزوده می گردد(1). به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی که با بالا رفتن سن رخ می دهد، سالمندان بیش از سنین دیگر به بیماری های گوناگون مبتلا می شوند و حداقل نود درصد از تمامی سالمندان به یک بیماری مزمن مبتلا هستند(2)، با وجود چنین مشکلاتی نیازهای مراقبتی وسیع تری برای سالمندان پیش می آید. نگرش نسبت به مراقبت از بیماران سالمند از مسایل تعیین کننده رفتار مراقبتی است که بر سلامت و بهبودی سالمندان تاثیر می گذارد(3). اما شواهد نشان می دهد که دانشجویان پزشکی نه تنها نسبت به مراقبت از سالمندان بی علاقه هستند بلکه حتی نسبت به بیماران جوان خدمات کم تری را نیز به آن ها ارائه می دهند(4). در برخی مطالعات دیده شده که آموزش های خاص در ارتباط با طب سالمندی باعث بهبود نگرش دانشجویان پزشکی شده است(4تا5). ولی در برخی دیگر مطالعات این آموزش ها باعث منفی تر شدن نگرش دانشجویان شده است (6). این ابهام و تناقض در ادبیات موجود، ضرورت انجام بررسی ها بیش تر در این زمینه را مطرح می سازد. این مطالعه به منظور بررسی تاثیرآموزش واحد طب سالمندی بر نگرش دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اهواز نسبت به سالمندان انجام شد.
این مطالعه یک مطالعه ی توصیفی بود. جامعه پژوهش، شامل کلیه دانشجویان پزشکی ترم 8 دانشکده پزشکی دانشگاه جندی شاپور اهواز، در طی 2 سال متوالی (1388 تا 1390) بود، این تعداد 52 نفر بودند که از این تعداد 3 نفر به دلیل حذف واحد و 9 نفر به دلیل غیبت بیش تر از 2 جلسه از مطالعه خارج شدند و 40 نفر معیارهای ورود به مطالعه (گذراندن واحد درسی در همین دانشگاه، شرکت در حداقل 15 جلسه از کلاس ها) را داشتند دوره آموزش طب سالمندی توسط دانشکده پزشکی برای دانشجویان پزشکی عمومی طراحی شده است. این درس شامل 2 واحد درس تئوری است (17 جلسه 2 ساعته) که در طول ترم 8 تحصیلی ارائه می گردد. مطالب تدریس شده شامل شایع ترین و مهم ترین بیماری های سالمندی است و مدرسین، اعضای هیات علمی دانشکده پزشکی با تخصص های مربوطه هستند. به عنوان مثال افسردگی در سالمندان توسط متخصص روان پزشکی ارائه می گردد.شرکت کنندگان قبل از شروع اولین جلسه کلاس تئوری و یک هفته بعد از پایان امتحان واحد طب سالمندی، پرسشنامه را تکمیل کردند. دانشجویان در بدو ورود درباره اهداف پژوهش توجیه شدند و در صورت تمایل، بعد از امضای رضایت نامه آگاهانه، پرسشنامه GAS «Geriatric Attitudes Scale»(7) را با کد و بدون ذکر نام تکمیل کردند. پرسشنامه بعد از گذراندن دوره مجددا با همان کد تکمیل شد. این پرسشنامه که توسط روبن (Reuben) و همکاران تهیه و اعتباریابی شده است، 14 گویه دارد که هر گویه روی یک مقیاس پنج درجه ای لیکرت از 1 تا 5 درجه بندی شده است. در هر سوال به مثبت ترین پاسخ درزمینه نگرش نسبت به سالمندان عدد 5 و به منفی ترین پاسخ عدد 1 اختصاص می یابد. حداکثر نمره ی پرسشنامه 70 و حداقل 14 است. روبن (Reuben) و همکاران ضریب همسانی درونی این پرسشنامه را 76/0=α گزارش دادند(7). حسن وند عموزاده نیز اعتبار و پایایی بالایی را برای فرم فارسی این پرسشنامه گزارش داد(8). جهت آنالیز داده ها از نرم افزار SPSS-20و از آمار توصیفی و از آزمون آماری t با نمونه های جفت جهت بررسی تفاوت میانگین نمرات قبل و بعد از آموزش نسبت به نگرش به سالمندی استفاده شد.
تمامی 40 پرسشنامه توزیع شده بازگشت داده شد و تجزیه و تحلیل شد (100% برگشت پذیری). از بین شرکت کنندگان 8 نفر مرد (20%) و 32 (80%) نفر زن بودند. میانگین سنی (0/91±) 22/64 سال بود. آزمون آماری تی زوج تفاوت معناداری بین میانگین نمرات نگرش کلی دانشجویان نسبت به سالمندان قبل از گذراندن درس (4/14±44/32) و پس از آن (3/75±50) نشان داد(P<0/001)، یعنی نگرش نسبت به سالمندان پس از گذراندن درس طب سالمندی به طور مثبت ارتقا یافت.
بر اساس نتایج این مطالعه میانگین نمره ی نگرش دانشجویان نسبت به سالمندان پس از برگزاری واحد آموزشی افزایش یافته است.مطالعات دیگری نیز هم راستا با پژوهش حاضر، مبین نقش مثبت آموزش در ارتقای نگرش افراد نسبت به سالمندان بوده است(4تا7). با توجه به نتایج مطالعه کنونی و نتایج سایر مطالعات، ایجاد فرصت های بیش تر برای دانشجویان پزشکی و غنی سازی محتوای آموزشی جهت ارتقای نگرش مثبت نسبت به سالمندان و مراقبت از آن ها موثر است. نتایج به دست آمده از این مطالعه برای مدرسانی که تصور می کنند فعالیت شان تاثیری بر نگرش دانشجویان ندارد و ادراک یا نگرش دانشجویان خارج از کنترل است قابل توجه است. این دوره می تواند باعث ارتقای نگرش مثبت نسبت به سالمندی گردد.