حق عبور بی ضرر در کنوانسیون 1982 حقوق دریاها در نظریه و عمل (با تاکید بر حقوق دریایی جمهوری اسلامی ایران)

کنوانسیون 1982 ملل متحد راجع به حقوق دریاها، آخرین متن منسجم در خصوص قواعد حاکم بر دریاهاست که منبع اصلی حقوق دریاها می باشد و حاوی نکات مهم و همچنین ابداعاتی در این زمینه است. در حالی که، به رغم مشارکت کشورها در مذاکرات کنفرانس سوم حقوق دریاها که منجر به تدوین کنوانسیون 1982 شد امضاء و حتی تصویب آن توسط بسیاری از کشورها و ارزش قاعده حقوق بین الملل عرفی اغلب این قواعد، در عرصه عمل، رویه های متفاوت و گاه متعارضی در این خصوص ما بین اعضای جامعه بین المللی مشاهده می شود. در این میان کنوانسیون در حدود و ثغور»حق عبور بی ضر«قواعدی را بیان نموده است. این حق از جمله موارد مهم و چالشی است که به لحاظ اهمیت ویژه ای که دارد، از جمله دلایلی است که موجب شده با وجود شرکت نماینده کشورمان در کنفرانس سوم حقوق دریاها و امضای این کنوانسیون، همچنان ایران به عضویت آن درنیامده است. لذا در این موارد قانون مناطق دریایی جمهوری اسلامی ایران در خلیج فارس و دریای عمان مصوب 1372مجری خواهد بود. از این رو، نوشتار حاضر به تشریح حق عبور بی ضرر در کنوانسیون 1982 و بیان رویه عملی بسیاری از کشورها ازجمله مقایسه آن با قانون مناطق دریایی ایران در این مورد می پردازد.