چیستی و چرایی عصمت انبیاء در اندیشه فیلسوفان مسلمان

به اعتقاد فیلسوفان مسلمان دفتر جان نبی پس از اتصال به عقل فعال توسط قلم الاهی عقل فعال به زیور کلمات تامه الاهی آراسته می گردد و وجود نبی از طریق اتصال حضوری با عقل فعال-که گاهی از آن به روح القدس نیز تعبیر می کنند- به حقایق و معارف وحیانی دسترسی پیدا می کند. روشن است که در چنین ارتباط حضوری هیچ جایی برای بروز خطا و اشتباه باقی نمی ماند. و از آن جا که انبیاء در این اتصال وجودی با عقل فعال، عقل بالفعل و در نتیجه عقل محض می شوند، دیگر قوای نفس آنان از قبیل حس و خیال تابع محض عقل محض ایشان می گردد و بدین سان راه خطا به حس و خیال انبیاء نیز بسته می شود. عصمت عملی آن حضرات نیز تابعی از عصمت علمی ایشان به شمار می آید؛ چرا که عصیان آدمی در اثر غلبه قوه شهوت و غضب روی می دهد، و انبیاء به خاطر اینکه به عقل بالفعل و عقل محض راه یافته اند هیچ جایی برای بروز و ظهور قوای شهوانی و غضبیه آنان باقی نمی ماند. از این روی عصمت عملی انبیاء نیز در پرتو عصمت علمی ایشان به اثبات می رسد.