اتنوفارماکولوژی گیاهان دارویی بندر گناوه

اتنوفارماکولوژی ابزاری است نیرومند که با ایجاد فرصت برای همکاری میان رشته ای و چند رشته ای و نیز کسب اطلاعات بسیار با ارزش در مورد گیاهان دارویی به کاربرد شده در فرهنگ های گوناگون، زمینه را جهت کشف داروهای جدید فراهم می سازد. هدف از این پژوهش شناخت گیاهان دارویی بوده است که در منطقه بندر گناوه بوشهر در شمال خلیج فارس، کاربرد سنتی دارند.
کاربردهای گیاهان دارویی از 30 نفر آگاه بومی منطقه بندر گناوه به صورت مصاحبه ی حضوری گردآوری شده و شاخص های فراوانی نسبی (Relative Frequency of Citation) و شاخص اهمیت فرهنگی (Cultural Importance Index) برای هر گیاه دارویی منطقه بندر گناوه نیز محاسبه گردید.
به طور کلی 93 گونه گیاه دارویی در منطقه بندر گناوه استان بوشهر مربوط به 55 خانواده شناسایی گردید. گیاهان اسفرزه (Plantago psyllium)، هلپه (Teucrium polium)، اسپند (Peganum harmala)، خاک شیر (Descuraninia sophia)، کاسنی (Cichorium intybus)، سربرنجاسف (Achillea eriophora DC)، بابونه (Matricarria charmomilla) و هندوانه ابوجهل (Citrolus colocynthis) بالاترین شاخص اهمیت فرهنگی را در منطقه داشتند. گیاهان اسفرزه (Plantago psyllium)، خاک شیر (Descuraninia sophia) و آویشن (Zataria multiflora) نیز بالاترین شاخص فراوانی نسبی را از خود نشان دادند. شایع ترین کاربرد دارویی گیاهان به ترتیب برای بیماری های گوارشی، زنان و زایمان، بیماری های تنفسی، عفونی، مزاج گرم و بیماری های متابولیک به دست آمد. افزون به کاربرد این گیاهان در درمان بیماری ها که در طب قدیم ایران نیز وجود داشته است، مردم بندر گناوه به صورت ویژه از گیاه بنگو (اسفرزه) برای درمان آبسه و دمل های چرکی، سینه درد و بیماری های پوستی، هلپه برای قندخون و شستشو و ضدعفونی کردن زخم، اسپند برای عفونت های رحمی و کرامپ های شکمی، خاک شیر برای درمان امراض قلبی و گرمازدگی، کاسنی برای گرمازدگی و تصفیه کبد، سربرنجاسف برای درمان رفلاکس، قندخون و ترمیم زخم، بابونه برای تشنج، دردهای قاعدگی، هندوانه ابوجهل برای همورویید، قند خون و روماتیسم و آویشن جهت آرام بخشی، درمان دردهای شکمی و بیماری های تنفسی استفاده می کنند.
تنوع گسترده ای از گیاهان دارویی در منطقه بندر گناوه وجود دارد که هر چند همان کاربردهای درمانی که در طب سنتی ایران رایج است از آن ها انجام می شود ولی مردم گناوه شماری از گیاهان را برای درمان بیماری هایی به کار می برند که ویژه این منطقه است و پژوهش پیرامون این گیاهان دارویی می تواند آغازگر راهی برای کشف داروهای جدید در عرصه درمان باشد.