سنگ زایی و کانه زایی در کانسار اکسید آهن آپاتیت دار گزستان، خاور بافق، ایران مرکزی

کانسار مگنتیت- آپاتیت گزستان در 78 کیلومتری خاور بافق قرار دارد. از دید ساختاری، این کانسار متعلق به پهنه ایران مرکزی و زیرپهنه بافق- پشت بادام است. واحدهای سنگی منطقه به سری ریزو تعلق دارند و از سنگ های کربناتی، شیل، توف، ماسه سنگ و سنگ های آتشفشانی تشکیل شده اند. افزون بر سنگ های رسوبی و آتشفشانی، سنگ های نفوذی به شکل استوک و دایک و با ترکیب گرانودیوریت و گرانیت در بخش های مختلف رخنمون دارند. سنگ های سبز با ترکیب اسیدی تا حدواسط (تراکیت و داسیت در اثر دگرسانی کلریتی، به رنگ سبز دیده می شوند)، میزبان کانی سازی آهن و فسفات هستند که در برخی بخش ها، رخساره های نیمه ژرف نشان می دهند. دگرسانی در سنگ های آتشفشانی آشکارتر و انواع شدیدتر آن شامل دگرسانی های کلریتی، آرژیلی و سیلیسی است. سنگ های میزبان کانی سازی، به شدت دگرسانی نشان می دهند. کانی سازی در کانسار گزستان شامل ترکیبی از اکسیدهای آهن و آپاتیت به نسبت های مختلف است که با کمی کوارتز و کلسیت همراهی می شود و به شکل های متفاوت درون سنگ های تراکیتی- داسیتی و کمی در ریولیت ها دیده می شود. پنج شکل کانی سازی در این منطقه قابل تفکیک است که شامل کانسنگ آهن توده ای با کمی آپاتیت، کانسنگ آپاتیت- مگنتیت، رگه- رگچه های نامنظم (استوک ورک) در سنگ سبز برشی شده، نوع پراکنده و رگه های توده ای خالص آپاتیتی هستند. سنگ میزبان در محدوده کالکو آلکالن قرار دارد. محیط زمین ساختی، سنگ میزبان، کانی شناسی، دگرسانی و ساخت و بافت در کانسار گزستان، بیشترین شباهت را با کانسارهای اکسید آهن آپاتیت دار نشان می دهد.