ساختار علوم حدیث با نگاهی جدید

از آن جا که حدیث شریف در منظومه معارف اسلامی، از جایگاه والایی دارد، علوم و پژوهش های فراوانی درباره آن به وجود آمده است. برخی از این علوم، مسائل مربوط به ناحیه صدور حدیث را دربرمی گیرند، بعضی دیگر درباره مسائل مربوط به چگونگی فهم احادیث و عبارات به کاررفته در آن ها، بحث می کنند و قسم دیگر این علوم، مباحث مربوط به مرحله عمل به حدیث را مطرح می کنند. در این میان، قسم چهارمی نیز وجود دارد که مباحث آن بدون اختصاص به یک قسم خاص از اقسام گذشته، دربردارنده مسائل مختلفی است که با سه قسم مذکور ارتباط دارد.
از این رو ضروری است که نوع انسجام و ارتباط این علوم با یک دیگر بیان شود، تا از سویی جایگاه هر یک از آن ها در منظومه علوم حدیث مشخص شده و از سوی دیگر اهمیتی که آن علم در این منظومه دارد، آشکار گردد. این همان چیزی است که از آن به «ساختار» یا «هندسه» علوم حدیث تعبیر می شود. در این حوزه، ساختارهای گوناگونی ارائه شده است که ما در این نوشتار تلاش کردیم برخی از این ساختارها را بررسی و سپس نکاتی را درباره هر یک از آن ها بیان کرده و در نهایت، ساختاری منسجم و هم آهنگ با مبانی محدثان جلیل القدر شیعه در حدیث، ارائه کنیم.