تدوین المعاجم الفارسیه فی عصر الکورکانیین المغول فی الهند

عدم حمایت دربار صفوی از ادیبان و هنرمندان، سبب مهاجرت گسترده آنان به شبه قاره گردید. در مقابل استقبال گرم گورکانیان – امپراتوری مغول هند – از فارسی گویان و فارسی نویسان و تمامی ادیبان و هنرمندان ایرانی به این مهاجرت ها شدت بیشتری بخشید.
نفوذ فرهنگ ایرانی و زبان فارسی – که زبان رسمی دربار مغول هند بود - سبب شد تا کلیه فنون ادب بویژه فن فرهنگ نویسی در این دوره رونق خاصی یابد.
فرهنگ نویسی را در هند می توان به سه دوره: 1. قبل از مغول (قرن 7 تا 9ق) 2. مغول (قرن 10 تا 13ق) 3. پس از مغول یا دوره متاخر (قرن 14ق به بعد) تقسیم نمود. در دوره اول، فرهنگ نویسان تنها به جمع آوری الفاظ شعری پرداختند و به زبان گفتگو یا مکتوب توجهی نمی کردند. لذا فرهنگ های تالیف شده در این عهد «جامع» تلقی نمی شوند.
جدی ترین کار در خصوص فرهنگ نگاری فارسی در دوره دوم یعنی امپراتوری مغول صورت گرفته است. بهترین نمونه های کمال یافته را در این فن در فرهنگ این دوره – موضوع مقاله حاضر- می بینیم. دوره سوم یا دوره متاخر به عهد تسلط انگلیس بر سرزمین وسیع شبه قاره هند و جمع شدن بساط مغول هند اطلاق می گردد. در دوره ای که سلطه گران با جدیت هرچه تمام تر به جایگزینی زبان انگلیسی و حذف زبان رسمی فارسی اهتمام ورزیدند.