طراحی و ساخت نرم افزار غربالگری هیپوتیروئیدی و فنیلکتونوری نوزادان

کم کاری مادرزادی تیروئید از شایع ترین علل قابل پیشگیری عقب ماندگی ذهنی در دنیا است(1). در استان های مختلف ایران، از جمله اصفهان، برنامه غربالگری نوزدان از سال1382 اجرا می شود؛ اما در اجرای این برنامه، مشکلاتی مانند عدم جواب دهی کتبی یا الکترونیک به کلیه خانواده ها از سوی آزمایشگاه غربالگری نوزادان؛ عدم نظارت بر انجام نمونه گیری مجدد در موارد نیاز به غربالگری مجدد؛ عدم نظارت بر ارسال نمونه های تهیه شده در مراکز نمونه گیری به آزمایشگاه؛ عدم نظارت بر بازه زمانی سپری شده از زمان تهیه نمونه تا ارسال آن و... وجود دارد؛ بنابراین برای رفع برخی از این مشکلات، نرم افزاری در استان تهیه شد. هدف از این مطالعه معرفی نرم افزار غربالگری هیپوتیروئیدی و فنیل کتونوری نوزادان و مزایا و کاربردهای آن در استان اصفهان برای مدیریت موثر برنامه غربالگری؛ ارتقاء کیفیت اجرای فرآیندها در مراحل مختلف برنامه؛ کاهش هزینه های سازمان؛ حذف خطاهای فردی در نمونه گیری و ثبت اطلاعات و نهایتا کاهش بیماری هیپوتیروئیدی است. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کاربردی است. پس از مشخص شدن مشکلات و جمع بندی نظرات کارشناسان و مدیران درگیر و با توجه به نیاز مراکز بهداشتی، پروژه طراحی نرم افزار به مراحل: 1- شناسایی فرآیندهای کاری در سطوح مختلف ارائه خدمت؛ 2- شناسایی نوع ارتباطات بین فرآیندها؛ 3- بررسی فرم های ثبت اطلاعات و اطلاعات منتقل شده بین فرآیندها؛ 4- مصاحبه با افراد درگیر در طرح؛ 5- تعیین نیازهای اطلاعاتی کاربران؛ 6- تهیه الگوی طراحی نرم افزار، انتخاب زبان برنامه نویسی و سیستم مدیریت بانک اطلاعاتی؛ 7- کدنویسی نرم افزار و کسب نظرات کارشناسان و کاربران نهایی در مراحل مختلف؛ 8- ایجاد اصلاحات در هر مرحله از طراحی و 9- اجرای نرم افزار و استقرار آن در کل استان تقسیم شد. برنامه نویسی با نرم افزارDelphi.net و سیستم مدیریت بانک اطلاعاتیSQL Server 2008 انجام شد. قسمت های مختلف نرم افزار شامل بخشی مربوط به رابط کاربر است که در سه سطح طراحی شده است: سطح اول، ورود اطلاعات فرم شماره یک غربالگری در محل انجام نمونه گیری (خانه های بهداشت یا مراکز بهداشتی درمانی) که توسط نمونه گیر انجام می شود؛ سطح دوم، مرکز بهداشت شهرستان که وظیفه نظارت بر عملکرد صحیح نمونه گیران و ثبت صحیح اطلاعات و پیگیری ثبت و انجام نمونه گیری های مجدد را بر عهده دارد و سطح سوم، آزمایشگاه مرجع استان که وظیفه دریافت و پذیرش نمونه ها در نرم افزار و انتقال نتایج آزمایش از دستگاه به نرم افزار را دارد. بخش دیگر خروجی ها بود که در سطح مراکز بهداشتی درمانی، آزمایشگاه مرجع استانی و شبکه های بهداشت و درمان طراحی شد. بنابراین با توجه به مشکلات موجود در فرآیندهای برنامه غربالگری هایپوتیروئیدی، از زمان استفاده از این نرم افزار، افزایش کیفیت و دقت در خدمات ارائه شده و ثبت اطلاعات مربوطه، کاهش خطاهای فردی در ثبت اطلاعات، کاهش کارهای تکراری و وقت گیر، صرفه جویی در بسیاری از هزینه های متفرقه مانند پست، تلفن و...، کاهش نیروهای انسانی و بکارگیری آنها برای ارائه خدمات دیگر از جمله مزایایی است که در سطح استان شاهد آن بودیم.