دگرگونی چندگانه برخی آواهای ایرانی باستان در زبان فارسی

این مقاله به برسی گونه های چندگانه برخی لغات فارسی، با نشان دادن سیر تحول و مسیر تحول آوایی آنها از زمان باستان تاکنون می پردازد. این واژه ها عبارت اند از: هجیر، خجیر و هژیر همه به معنی «زیبا، پسندیده»؛ خروس، خروه و خروچ هر سه به معنی «بانگ کننده، خروس»؛ رزه، رژه و رجه«ریسمان، طناب»؛ گی هان، کی هان، جی هان و جهان؛ جیوه، ژیوه و زیبق به معنی «سیماب، فلز مایع درخشان و سخت»؛ نپی، نبی و نوی به معنی «قرآن»؛ هرزه (هرز)، خله «هرزگی» (خل «نادان») و یله «آزاد، رها، ول»؛ برخی از این واژه ها فعل هستند: جاویدن (جویدن)، چاویدن و ژاویدن «نشخوارکردن»؛ خپسیدن، خفسیدن، خسپیدن و خسبیدن به معنی «خوابیدن»؛ ساویدن، سابیدن و ساییدن به معنی «مالیدن، سودن»؛ مزیدن، مژیدن و مکیدن به معنی «مک زدن»