مطالعه کانی شناسی و زمین شیمی آپاتیت و سنگهای میزبان فسفات درکانسار اسفوردی استان یزد با هدف تعیین منشا و خاستگاه آپاتیت

کانسارآهن-آپاتیت اسفوردی درشمال شرق شهرستان بافق در استان یزد و در زون ساختاری ایران مرکزی درون سنگهای عمدتا ریولیتی با سن اینفراکامبرین قرار دارد. مگنتیت و آپاتیت به عنوان کانی های اصلی به همراه کانی های فرعی هماتیت و گوتیت در مناطق کانه زایی شده تشکیل شده اند. شواهد صحرایی حاکی از وجود سه نوع کانی زایی آپاتیت به صورت رگه ای، توده ای و انتشاری است. داده های پتروگرافی نشانگر حضور سه نسل آپاتیت در این کانسار است: نسل 1 در بخشهای توده ای و افشان، نسل 2 در زون های برشی و نسل 3 که حاصل انحلال و رسوب مجدد آپاتیت های نوع 1 و 2 است، در شکلهای رگه ای قابل تشخیص هستند. تجزیه با ریزپردازنده الکترونی نشان می دهند که آپاتیت های مزبور از نوع فلوئورآپاتیت غنی از LREE هستند. شباهت الگوی REE در نمونه های آپاتیت، کانسنگ مگنتیتی و ریولیت میزبان نیز نشانگر منشا یکسان آنهاست. شیب منفی نمودار توزیع REE و بی هنجاری منفی Eu حاکی از شباهت آنها به کانسارهای آهن-آپاتیت تیپ کایروناست. پایین بودن میزان Cd، حضور U و Th، وجود بلورهای هگزاگونال و میزان Na بسیار کم در این آپاتیت نیز وجود منشا آذرین را نشان می دهد. متغیر بودن نسبت Th/U حاکی از دخالت تلفیقی از فرآیندهای ماگمایی و گرمابی در تشکیل این کانسار است. کانسار اسفوردی احتمالا در یک محیط کششی قوسی در ارتباط با سنگهای گرانیتوئیدی همزمان با تصادم قاره ای تشکیل شده است.