از کاخ تا شهر(بررسی و شناسایی شیوه های انتقال آب اردشیرخوره (گور)در دوران ساسانی و اسلامی)

یکی از ویژگی های عظیم ساسانیان، به کارگیری شیوه های انتقال آب با پشتوانه ی سیاسی، اداری و فنی قوی است که سرزمین خشک و نیمه خشک فلات ایران را، به مکانی امن برای زندگی مستمر و طولانی تبدیل کرد. دشت فیروزآباد (اردشیرخوره / گور) نمونه ای از نظام منسجم و دقیق بهره برداری از منابع آب، از شکل گیری تا شکوفایی در مناطق نیمه خشک فلات ایران است که تا 18 قرن پس از اردشیر، بنیان گذار شاهنشاهی ساسانی، به عنوان شاه رگی حیاتی، دشت فیروزآباد را برای سکونت اجتماع های انسانی زنده نگه داشته است. دشت فیروزآباد سرشار است از بناهای بزرگ و یادمانی، از بنیان گذار شاهنشاهی ساسانی به هم راه استقرارهای پیرامونی آن ها، که تا کنون به مطالعه الگوی استقراری، شیوه های انتقال آب آن ها در دشت فیروزآباد، در دوره های ساسانی و اسلامی پرداخته نشده است. این که چه تدابیری برای مدیریت منابع و انتقال آب به اردشیرخوره (گور) در دوران ساسانی و اسلامی در نظرگرفته شده بود؟ میزان انطباق مطالعات باستان شناختی با روایات تاریخی تا چه حدی است؟ مسائلی است که در این تحقیق در پی پاسخ به آن ها هستیم. این پژوهش، با رویکردی تاریخی- تطبیقی و با استفاده از مطالعات میدانی و کتابخانه ای و تطبیق آن ها با یکدیگر به بررسی نقش آب در شکل گیری بناهای اوایل دوره ی ساسانی و شیوه های انتقال آب، به شهر اردشیر خوره (گور) در طول 16 قرن حیات آن می پردازد. مطالعات باستان شناختی نگارندگان، روشن ساخت که آن چه در منابع دوران ساسانی و اسلامی در مورد شیوه های انتقال آب به شهر اردشیرخوره آمده است، قابل اثبات بوده و رودخانه فیروزآباد نقشی اساسی در شکل گیری بناهای اوایل دوره ی ساسانی داشته است؛ بنابراین نوشتار حاضر در پی آن است که، به مدد یافته های باستان شناختی، شیوه های انتقال آب اردشیرخوره را در دوره های استقراری آن مشخص کند.