تعیین سهم واحدهای کاری در تولید رسوب معلق با استفاده از روش منشایابی رسوب (مطالعه موردی: آبخیز تول بنه، استان گلستان)

روش منشایابی یکی از روش های جدیدی است که امروزه در سرتاسر دنیا به منظور تعیین سهم واحدهای کاری از رسوب معلق استفاده می شود. در روش های رایج با استفاده از ترکیب مناسب خصوصیات جداکننده منابع رسوب، سهم منابع رسوب در تولید رسوب تعیین می شود. این تحقیق در آبخیزی به مساحت 91/3278 هکتار در جنوب شهرستان گرگان به نام تول بنه انجام شد. این حوضه با متوسط تولید رسوب معلق سالانه 97/14709 تن در هکتار از آبخیزهای بحرانی از نظر تولید رسوب است؛ در این تحقیق از آزمایش XRF بهره برده و از 17 ترکیب به عنوان ردیاب استفاده شد. بدین منظوراین حوضه به پنج واحد کاری و همچنین سه مقطع از رودخانه اصلی تقسیم شد. از هر واحد کاری سه نمونه برداشت شد. نمونه های منطقه منشا با رسوبات حاصل از دو نوبت نمونه برداری از رسوب خروجی حوضه در زمان های مختلف و همچنین ترکیب دو نمونه رسوب مقایسه شدند. نتایج با آزمون تحلیل عاملی و تحلیل تشخیص مورد آنالیز قرار گرفت. ترکیبات CaO، SiO2، Rb2O و X2 به عنوان منشایاب در نظر گرفته شد. نتایج حاکی از آن است که حاشیه آبراهه پنج با متوسط 54/19 درصد بیشترین سهم را در تولید رسوب معلق دارد. همخوانی خوب نتایج با مشاهده های صحرایی نشان می دهد که روش منشایابی مورد استفاده در این بررسی روشی ارزشمند برای تعیین سهم منابع تولید رسوب معلق در حوضه آبخیز می باشد.