ارزیابی مولفه های جوانه زنی و رشد گیاهچه اکوتیپ های کنجد (Sesamum indicum L.) در شرایط تنش شوری

جوانه زنی و رشد گیاهچه برای استقرار گیاهان تحت شرایط شور اهمیت دارد. از این رو انتخاب گیاهانی که جوانه زنی سریع و یکنواختی در شرایط شور دارند می تواند به استقرار اولیه و رشد گیاهچه کمک نماید. به منظور ارزیابی واکنش اکوتیپ های کنجد به تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در شرایط آزمایشگاه اجرا شد. فاکتور اول شامل پنج اکوتیپ کنجد (MSC3،MSC6،MSC7،MSC12 و MSC14) و فاکتور دوم شامل 11 سطح شوری آب (1، 3، 6، 9، 4/11، 5/14، 4/16، 6/19، 1/21، 1/23 و 1/25 دسی زیمنس بر متر) بود، که از آب چاه های موجود در منطقه با هدایت الکتریکی 2/5، 10 و 23 دسی زیمنس تهیه و سپس تیمار های مورد نیاز از طریق رقیق یا غلیظ سازی آماده شدند. نتایج نشان داد که با افزایش شوری جوانه-زنی کاهش یافت به طوری که در شوری 1/23 دسی زیمنس بر متر جوانه زنی بسیار جزئی بود و در شوری 1/25 هیچگونه جوانه زنی مشاهده نشد. شوری اثر معنی داری بر مولفه های جوانه زنی درصد نهایی (تجمعی) جوانه زنی (FGP)، سرعت جوانه زنی (GR)، یکنواختی جوانه زنی (GU)، زمان رسیدن به 50 درصد جوانه زنی (T50)، انرژی جوانه زنی (GE)، شاخص بنیه گیاهچه (SVI)، طول ساقه چه و نسبت وزن خشک ریشه چه به ساقه چه (R/S) داشت، با وجود این با افزایش سطوح شوری این مولفه ها به طور یکسان تحت تاثیر قرار نگرفتند. در شوری 3 دسی زیمنس بر متر شاخص های مربوط به رشد گیاهچه نسبت به شاهد و سایر تیمار ها بیشتر بود و شاخص های FGP، GU، GE و SVI به ترتیب به میزان 8، 5، 10 و 66 درصد بیشتر از شاهد بودند. بالاترین همبستگی FGP با شاخص GE (**98/0 = r) و سپس با شاخص GR (**83/0 = r) مشاهده شد که نشان دهنده این است که بذور اکوتیپ های با انرژی جوانه زنی بالاتر منجر به افزایش درصد جوانه زنی نهایی در انها می شود.در شرایط شوری زیاد (dS/m1/23) اکوتیپ MSC6 بیشترین مقدار FGP، GR و GE و اکوتیپ MSC12 کمترین مقدار را داشت در مولفه های رشد گیاهچه نیز دو اکوتیپ MSC6 و MSC7 نسبت به سایر اکوتیپ ها شاخص SVI بیشتری داشت. به نظر می رسد اکوتیپ MSC6 در شرایط این آزمایش از دامنه تحمل بیشتری برخوردار بود.