تحلیل قاپ بازی به عنوان قدیمی ترین و پراستمرارترین بازی در ایران براساس داده های باستان-شناسی و انسان شناسی

در پای گوسفند، در نقطه ای که در آناتومی انسان «کشکک» و به زبان عامیانه «قاپک» نامیده می-شود، استخوانی است با ساختمان و شکلی مخصوص به نام قاپ که صرفنظر از پستی و بلندی های مختلف آن، حجمی است شبیه یک مکعب مستطیل، که بازی با آن تحت عنوان «قاپ بازی» معروف شده است. این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از مدارک دست اول باستان شناسی و مردم شناسی، سیر تحول قاپ بازی را از آغاز استقرار در روستاها تا به امروز در خاور نزدیک با تاکید بر ایران مورد بررسی و مطالعه قرار داده و به نتایج بسیار ارزشمندی رسیده است. نویسنده ضمن بیان سیر تحول با مستندات روشن، بیشتر دنبال تایید این فرض است که فلسفه اصلی قاپ بازی از آغاز تا حدود 50 سال قبل، صرفا بازی با چند استخوان حیوانی بوده و بیشتر در میان کودکان و نوجوانان انجام می شده که نتایج بررسی مفصل باستان شناسی و مردم شناسی و به خصوص زندگی نویسنده در مراکز اصلی این بازی نیز همان را کاملا تایید نمود. یافته ها نشان می دهد الگو، اصول و قواعد بازی از دوره نوسنگی تا به امروز فرق زیادی نکرده است، چرا که مساله ساییدن طرفین قاپ و رنگ کردن آن و گاه سرب ریزی شاه قاپ (سققه) از طریق یافته های باستان شناسی نیز قابل تائید است. همچنین براساس یافته های مردم شناسی مشخص شد تا دوره تجدد پهلوی دوم آن هم در شهرهای بزرگی چون تهران هیچ شرطی بر آن بسته نمی شده و از سالم ترین بازی های کودکانه بوده است که می توانست اوقات فراغت آنها را تکمیل کند. علاوه برآن، این مقاله به شناخت مفاهیم و قواعد قاپ بازی پرداخته و با استفاده از تصاویر مرتبط سابقه آن را نشان داده است.