خوشاب؛ تحلیل دانش اکولوژیک بومی در مدیریت عرفی و پایدار منابع آب

حفظ و صیانت آب برای کارهای کشاورزی در حاشیه های کویری که ریزش باران در آنها نادر است، از فنون بومی دوران گذشته بهره می برد. مردم محلی در این مناطق در زمینه های مختلف کشاورزی به خصوص آب و آبیاری از طرق مختلف و با دانش محلی خود، اقدام به اجرای برنامه های خود شده و توانسته اند، با منطبق نمودن زندگی خود با محیط زیست، از خود محیط زیست برای زندگی بهتر در فائق شدن بر محیط زیست اقدام نمایند. آب همیشه برای کویرنشینان ارزش زیاد داشته و مردم این مناطق قدر آب را بهتر از دیگر مناطق می دانند، زیرا به سختی آن را به دست می آوردند مردم محلی مناطق کویری و خشک از راه های گوناگون در جمع آوری و ذخیره آب می کوشیدند و سال های طولانی از این روش ها از آب جمع شده در موارد مقتضی استفاده می کردند. آنان روش های متعددی برای جمع آوری آب و ذخیره آن داشتند. فرآیند استحصال و جمع آوری آب پدیده جدید و نوینی نیست چرا که ما فرهنگ سنتی غنی و پرباری را در این زمینه از تجربیات پیشینیان خود به یادگار داریم خوشاب یک تکنیک سنتی برای جمع آوری رواناب است که با استفاده از مصالح محلی و به ویژه عملیات خاکی در عرض بستر رودها و آبراهه های سیلابی ساخته می شود. قدمت این شیوه سنتی بیش از چهار قرن است. احداث خوشاب نوعی فعالیت آبی- خاکی است که در قسمت های عریض شده مسیل ها به روش های مختلف انجام شده و علاوه بر جمع آوری و نفوذ آب به ایجاد اراضی زراعی منجر می گردد. لذا در این اثر سعی بر آن شده است که این کوچک ترین جزء دانش بومی گسترده و ژرف مردم این سرزمین در استحصال منابع آبی در مناطقی که با مشکل کم آبی مواجه هستند بهتر و بیشتر شناسانده شود و نقش استفاده از دانش پیشینیان در دستیابی به شاخص های توسعه پایدار سرزمین بررسی و تحلیل گردد.