بررسی پتانسیل روش های میکروبی در ازدیاد برداشت از مخازن نفتی ایران (مطالعه ی موردی: میدان مسجدسلیمان)

حدود هفتاد سال از ثبت اختراع زوبل راجع به پتانسیل استفاده از میکروارگانیسم ها در برداشت نفت از مخازن هیدروکربنی می گذرد و در این خصوص در کشورهای مختلف کارهای زیادی در مقیاس میدانی انجام شده است. اما در ایران با وجود تنوع زیاد مخازن نفتی و وجود کاندیداهای، همچنان در استفاده از این فرآیندها تردید وجود دارد. در مقاله ی حاضر سعی شده ضمن توصیف فرآیندهای مختلف ازدیاد برداشت میکروبی نفت و متغیرهای غربالگری مخازن نفتی و همچنین معرفی چندین مخزن مناسب برای اجرای این فرآیندها، مطالعه ی موردی انجام شده در سال های اخیر روی یکی از میادین نفتی کشور بررسی شود. از آنجا که عمق، دما و شوری در اغلب مخازن نفتی ایران زیاد است، جهت استفاده از فرآیندهای میکروبی با هدف بهبود تولید نفت، نیازمند استفاده از گونه های میکروبی بی هوازی یا بی هوازی اختیاری با تحمل شوری و دمای زیاد هستیم. این باکتری ها ممکن است بومی مخازن ایران یا انتخاب شده از اکوسیستم های دیگر باشند. متغیرهای محیطی مخزن مانند دما، تراوایی سنگ و شوری معمولا کاربرد انواع میکروارگانیسم هایی که می توانند برای فرآیندهای میکروبی درجا به کار برده شوند را محدود میکند. به همین دلیل جداسازی میکروبی و به کارگیری روش های غربالگری مناسب برای انتخاب باکتری از مراحل مهم در اجرای یک فن آوری موفق ازدیاد برداشت میکروبی نفت خواهد بود. بنابراین در تحقیق حاضر، یک برنامه ی جداسازی و غربالگری باکتری از نمونهی آب سازند مخزن آسماری میدان نفتی مسجدسلیمان طراحی شد و طی آن باکتری های بی هوازی اختیاری با تحمل شوری و دمای زیاد جدا شد. این باکتری ها بعضا قادر به رشد تا دماهای بسیار زیاد و تحمل شوری تا غلظت 15w/v درصد بودند. بر اساس معیارهای تحمل شوری و دما، فعالیت همولیز و کاهش کشش سطحی، در نهایت چند سویه ی باکتریایی مولد بیوسورفکتانت که سورفکتانت تولیدی آنها نسبت به دیگر سویه ها، قابلیت کاهش کشش سطحی زیادی داشت غربالگری شد. مطالعات مورفولوژیکی، بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی، آنالیز اسید چرب دیواره ی سلولی و شناسایی توالی نوکلئوتیدهای ژن 16S rRNA این سویه ها نشان داد که آنها متعلق به یک گونه باسیلوس با شباهت نزدیکی به گروهBacillus subtilis هستند. خاصیت فعال سطحی کمنظیر سورفکتانت های تولیدی توسط باکتری های جدا شده در این تحقیق از میدان مسجدسلیمان، نشانده نده ی پتانسیل استفاده از این باکتری ها یا سورفکتانت های تولیدی توسط آنها در مقوله ی ازدیاد برداشت میکروبی نفت است.