تحلیل سبک فکری فضولی بغدادی در رساله رند و زاهد

محمد بن سلیمان ملقب به فضولی بغدادی از شاعران توانمند و مسلط به سه زبان ترکی، عربی و فارسی است. آثار بسیار زیادی از این شاعر پرآوازه به هر سه زبان مذکور به جای مانده است که رساله رند و زاهد یکی از آنهاست. سوال اصلی تحقیق پیش رو، بررسی سطح فکری فضولی در این رساله است و نگارنده تلاش می کند تا با بررسی عناصر بلاغی نهایتا به لایه های فکری و ایدئولوژیک نویسنده اثر نامبرده دست یابد. آنچه در این بررسی روشن می شود اینکه سطح فکری در این رساله به صورت پنهان بازتاب یافته است و نگرش فضولی در این اثر، نگرش و رویکردی انتقادی است. رند و زاهد در حقیقت حاصل گفت و شنودهای پدر و پسر است و فضولی در این مباحثه ها کوشیده است تا مهم ترین مسایل اجتماعی و فلسفی زمان خود را بشکافد، آنها را نقد کند و دیدگاه فلسفی خویش و مناسبت های اجتماع خود را به آحاد گوناگون جامعه نشان دهد. رند و زاهد به زبانی سمبولیک تضاد میان عقل و عشق را مطرح می کند و عقل در قالب زاهد که پدر است، با پسر رند خود که مظهر عشق و جنون است، مناظره می کنند. به یقین فضولی در این اثر دوگانگی و تضاد بین دل که در شخصیت رند و عقل که در شخصیت زاهد تبلور یافته، اشاره ای داشته است.