تبیین زمان وقوع قیام توابین و رفع اختلاف منابع تاریخی

در مورد سال و ماه و حکومت همزمان با وقوع قیام توابین، در منابع نخستین تاریخ اسلام، اقوال مختلف بلکه متضادی ذکر شده که مجموعا شامل هفت قول است. و گاه در یک منبع، در ذکر زمان حوادث مربوط به توابین، تاریخ هایی بیان شده است که با یکدیگر ناسازگارند. نویسنده مقاله توانسته است با مقایسه زمان های بدست داده شده در منابع متقدم و استفاده از شواهد تاریخی و نیز بهره گیری از نقشه مسیر حرکت توابین و همچنین با محاسبه مسافت طی شده توسط توابین براساس منازلی که از کتاب های جغرافیای تاریخی به دست آمده است و مقایسه آن با مصاف های جنگی هم مسیر آنها نظیر جنگ صفین، در فاصله نزدیک به سی سال قبل از حادثه توابین، به این نتیجه برسد که حادثه نبرد توابین با سپاه شام، به سرکردگی عبیدالله بن زیاد، در جمادی الاولی سال 65 ه. ق. و در زمان حکومت مروان رخ داده است و دیگر تاریخ های ذکر شده بی اعتبار هستند. این پژوهش با استناد به منابع تاریخی و روش کتابخانه ای انجام گرفته است.