اثر مواد تنظیم کننده ی رشد و آنتی اکسیدان بر القاء درون شیشه ای کالوس در گیاه سرخدار اروپایی (Taxus baccata L)

سرخدار منبع اصلی تاکسول، داروی بسیار موثر ضدسرطان، است وکشت سلولی یکی از راه های افزایش تولید آن می باشد. به منظور تعیین ترکیب هورمونی بهینه و ماده آنتی اکسیدان مناسب در محیط کشت کالوس زایی سرخدار اروپایی موجود در ایران آزمایشی به صورت فاکتوریل شامل چهار ترکیب هورمونی 1) حاوی 5/4 میلی گرم در لیتر 2،4-D، 1 میلی گرم در لیتر کینتین و 33/0 میلی گرم در لیتر جیبرلیک اسید، 2) حاوی 2 میلی گرم در لیتر NAA، 2/0 میلی گرم در لیتر 2،4-D و 2/0 میلی گرم در لیتر کینتین، 3) حاوی 2 میلی گرم در لیتر 2،4-D، 5/0 میلی گرم در لیتر NAA و 5/0 میلی گرم در لیتر جیبرلیک اسید و 4) حاوی 2 میلی گرم در لیتر 2،4-D، 5/0 میلی گرم در لیتر NAA و 5/0 میلی گرم در لیتر کینتین در ترکیب با دو نوع آنتی اکسیدان مختلف پلی وینیل پیرولیدین و آسکوربیک اسید و در طول دو دوره یک ماهه از نظر درصد القاء کالوس، وزن کل کالوس تولیدی و نسبت افزایش وزن کالوس، در قالب طرح کاملا تصادفی با 8 تکرار بر پایه محیط B5 اجرا شد. اثر ترکیب های هورمونی مختلف و اثر متقابل بر درصد کالوس زایی در ماه اول معنی داری بود اما بین انواع آنتی اکسیدان تفاوت معنی داری وجود نداشت. بین هیچ یک از تیمارها از نظر وزن کل کالوس تولیدی، در ماه اول تفاوت معنی داری دیده نشد اما در ماه دوم اثر ترکیب های هورمونی، آنتی اکسیدان ها و اثر متقابل آنها معنی دار بود. بین ترکیب های هورمونی و آنتی اکسیدان های مختلف از نظر نسبت افزایش وزن کالوس نیز تفاوت معنی داری مشاهده شد. بر اساس نتایج، برای دستیابی به حداکثر عملکرد و کیفیت کالوس بالا، فرآیند کشت باید در دو مرحله بر روی دو محیط انجام شود؛ برای دستیابی به حداکثر القاء در شروع دوره کشت از 2،4-D بعنوان منبع اکسینی استفاده گردد ولی در ماه های بعد، به نمونه های القاء شده اجازه داده شود در محیط کشت دارای NAA به جای 2،4-D رشد کنند تا کالوس بهتری بدست آید. استفاده از آسکوربیک اسید به عنوان آنتی اکسیدان در هرمحیط کشتی نیز ضروری است.