بررسی اثر موسمی هند بر اقلیم تابستانی ایران

پدیده موسمی براساس وارونگی فصلی بادهای حاکم و تضاد فصلی در رژیم ابرناکی، بارندگی و دما تعریف می شود. اثرات اقلیمی موسمی هند در مناطق وسیعی از آسیا حائز اهمیت است و تغییرات آن می تواند سبب تغییرات اقلیمی در این مناطق شود. در پژوهش حاضر، چهار شاخص همرفتی و دینامیکی برای بررسی تغییرات موسمی هند محاسبه و همبستگی بین این شاخص ها و کمیت های هواشناختی در بخش مرکزی و شرقی ایران بررسی می شود. در سطوح میانی و بالای جو همبستگی مثبت و معنی دار بین ارتفاع ژئوپتانسیلی و شاخص های موسمی هند وجود دارد که نشان دهنده افزایش ارتفاع ژئوپتانسیلی در سطوح بالای جو با افزایش شدت موسمی هند است. به علاوه، همبستگی منفی و معنی دار بین شاخص های موسمی هند با مولفه های قائم و مداری باد نشان دهنده افزایش حرکات نزولی و تقویت جریان های شرقی روی ایران با افزایش شدت موسمی هند است.
در این پژوهش، تغییرات سالانه موسمی در طی 61 سال (1950-2010) و الگوهای جوی در سال های بی هنجاری شدت فعالیت موسمی هند بررسی و با وضعیت میانگین مقایسه شد. نتایج حاکی از آن است که در سال های بی هنجاری مثبت موسمی هند، همگرایی در سطوح پایین و واگرایی در سطوح بالای جو تقویت شده است و همچنین جت شرقی حاره ای و جت غربی جنب حاره ای نیز قوی تر می شود. در این سال ها، رطوبت نسبی در مناطق موسمی افزایش می یابد و جریان های غربی و جنوب-غربی در سطوح پایین در مناطق موسمی و نزدیک استوا تقویت می شود. سال های بی هنجاری بارش تابستانی ایران نیز نشان می دهد که در سال های بی هنجاری مثبت بارش ایران، ارتفاع ژئوپتانسیلی روی ایران در سطوح پایین جو کاهش و در سطوح بالا افزایش پیدا می کند. در این سال ها با کاهش شدت جت غربی جنب حاره و جت شرقی حاره ای روبه رو هستیم. در سال های بیشینه بارش تابستانه ایران، رطوبت نسبی و دما در ایران افزایش و در مناطق موسمی کاهش می یابد. همچنین حرکات صعودی در ایران تقویت می شود، درحالی که در مناطق موسمی با تضعیف آن روبه رو می شویم.