اثر زنگ زرد بر عملکرد ژنوتیپ های گندم دارای مقاومت اختصاصی نژاد و مقاومت تدریجی نسبت به زنگ زرد

زنگ ها موجب خسارت های شدیدی در تولید گندم می شوند. در بین زنگ ها، زنگ زرد با عامل Puccinia striiformis f. sp. tritici بیماری مهمی است که تولید گندم را در مناطق خنک تهدید می کند. مقاومت میزبانی به ویژه مقاومت غیراختصاصی– نژاد (race-nonspecific)، اقتصادی ترین روش مدیریت زنگ زرد است. در این پژوهش کارائی تیپ های مختلف مقاومت در مزرعه آزمایشی ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل طی سال زراعی 92-1390 مقایسه شد. عملکرد و اجزاء عملکرد به همراه مولفه های مقاومت تدریجی (Slow rusting) شامل شدت نهائی بیماریFRS))، نرخ آلودگی ظاهری (r)، مقدار نسبی سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (rAUDPC) و ضریب آلودگی (CI) برای 16 رقم و لاین گندم ارزیابی شدند. به طور کلی، پنج رقم با مقاومت اختصاصی- نژاد، 10 رقم با مقاومت تدریجی و یک رقم حساس در این پژوهش در دو تیمار با سمپاشی قارچکش و بدون سمپاشی با قارچکش بررسی شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب بیانگر تفاوت معنی دار بین ارقام و اثر متقابل رقم × سال در سطح احتمال 1% بود. ارقام گندم با مقاومت تدریجی ازنظر شدت بیماری واکنش های متفاوتی نشان دادند. میانگین کاهش وزن هزار دانه (TKW) برای ژنوتیپ های حساس، با مقاومت اختصاصی نژاد و دارای مقاومت تدریجی به ترتیب 41، 4/4 و 6/7 درصد بود و میانگین کاهش عملکرد برای ژنوتیپ های حساس، با مقاومت اختصاصی نژاد، و دارای مقاومت تدریجی به ترتیب 6/65، 3/7 و 9/15درصد بود. ارقام دارای مقاومت تدریجی با مقادیر پایین مولفه-های اپیدمیولوژیکی و نیز ژنوتیپ هایی با مقادیر پایین کاهش اجزاء عملکرد، علی رغم مقادیر متوسط بیماری شناسایی شدند. چنین ژنوتیپ هایی می توانند در برنامه های به نژادی گندم با ژنوتیپ های دارای سطح بالای مقاومت و مقادیر جزئی کاهش عملکرد استفاده شوند. در این پژوهش، داده های مربوط به تعداد دانه در سنبله (KPS) برای مقایسه درصد کاهش ها در دو آزمایش شاهد (با سمپاشی) و بدون سمپاشی کافی نبودند و نیاز به آزمایشات تکمیلی دارند.