بررسی و نقد دیدگاه های قرآنی و حدیثی قرآنیون اهل سنت

پژوهش حاضر به بررسی مهم ترین اندیشه های قرآنی و حدیثی جریان فکری نوظهوری موسوم به قرآنیون می پردازد که از میان اهل سنت برخاستند. خاستگاه آغازین این جریان شبه قاره هند بود، سپس از رهگذر مصر به جهان عرب راه یافت. پیروان این جریان بر آن هستند که قرآن یگانه مرجع معتبر تشریع دین اسلام است. بنابراین، سنت نبوی را به عنوان یکی از مصادر تشریع، فاقد اعتبار می دانند. در توجیه این اعتقاد، ایشان دو دلیل عمده را مطرح می نمایند: اول آنکه احادیث منقول از پیامبر، وحی نیستند، به دلیل اینکه پیامبر از تدوین حدیث خویش نهی کرده است ودوم اینکه این احادیث به سبب تاخیر در کتابت مورد جعل و تحریف قرار گرفته است، لذا حجیت ندارند. قرآنیون از نظر مبانی فکری، تجددگرا و خواهان تطبیق قرآن با مقتضیات زمان و نیز تعدیل مسائل دینی هستند. از نظر روش، آیات قرآن را با روش عقلی مبتنی بر تدبر و اجتهاد آزاد تفسیر می نمایند و نیز تاثیرپذیری ایشان از علوم عقلی و تجربی باعث شده، حتی حقایق غیبی و ماورایی آن را با استناد به پدیده های طبیعی و حسی تفسیر نمایند. همچنین این فرقه برآنند که نیازی به تفسیر قرآن نیست، چراکه تفسیر تنها در مورد مسائل مبهم و یا پیچیده صورت می گیرد، لکن قرآن کریم کتابی روشن و مبرا از هر گونه غموض و ابهام است و تنها باید در آیات آن تدبر نمود. لذا برای روایات و سخن مفسران وقعی نمی نهند و بیشتر استدلال هایشان مبتنی بر شبهه و مغالطه است. بنابراین، مقاله حاضر در ابتدا به معرفی مشهورترین فرقه های قرآنیون و بنیانگذاران آن و نیز بررسی گرایش های فکری و عقیدتی آنان می پردازد، سپس مهم ترین اندیشه های آنان را مورد بررسی و نقد قرار می دهد.