حق آزادی عقیده و وجدان

آزادی، از دیرباز به صورت مقوله ای بحث انگیز مطرح بوده است؛ لذا در دوره ی معاصر و در میان تمامی ملل نیز از ارزش و جایگاه به خصوصی برخوردار می باشد. ((آزادی)) یعنی این که انسان، قادر باشد بدون برخورد با مانع، کاری را که می خواهد انتخاب کند و یا به انجام رساند.((آزادی عقیده و وجدان))، در شمار آزادی های فردی دانسته شده و از مهم ترین مباحث حقوق فردی محسوب می گردد.((عقیده)) به معنی((هر چیزی است که شخص بدان اعتقاد و باور و یقین دارد و یابه آن گرویده باشد)).((آزادی عقیده)) به ‌معنای((آزادی انسان در انتخاب عقیده و عدم وجود اجبار و آزار بر پذیرش یا ترک عقیده ‌ای بوده  و بر نفی اجبار و تعقیب عقیدتی تاکید دارد)). مفهوم عقیده و اعتقاد، گسترده تر از واژه ی مذهب می باشد و حق آزادی عقیده در کنار واژه مذهب، در اکثر اسناد بین المللی حقوق بشری گنجانده شده است. به این ترتیب باید گفت که(( ممنوعیت تبعیض بر اساس عقیده)) و((آزادی در انتخاب دین و آزادی در تعالیم دین)) و هم چنین((وجدان و آزادی وجدان)) نیز پیوسته مورد توجه اسناد بین المللی و حقوقدانان داخلی و خارجی بوده است.((وجدان)) به معنای((درک و آگاهی انسان از نفس و حیات خویش)) و ((آزادی وجدان)) به معنای((آزادی اندیشه، اعتقاد و مذهب)) است.((آزادی عقیده در تفکر غرب و اسلام)) نیز مورد عنایت بوده است. در تفکر غرب، شخصی بودن عقیده، نسبیت گرایی اعتقادی، رجحان انسان از عقیده و انفکاک حقوق از اعتقادت در مرکز توجه است؛ ولی در تفکر اسلام، اعتقاد و ایمان، از امور قلبی بوده، استدلال خود را بر نفی اجبار و اکراه در پذیرش دین بنا نموده و طرفدار منطق، برهان و عقلانیت است و از مواجهه با منطق به هیچ وجه، واهمه ای ندارد. آن گونه که در آیات متعددی در قرآن، مردم را به تفکر، تعقل و تذکر دعوت می کند و یا خدا از پیامبر خود می خواهد که برای اثبات حق یا ابطال باطل، حجت و دلیل بیاورد.((آزادی های مرتبط با آزادی عقیده و وجدان)) نیز، بدین شرح اند:((آزادی بیان، آزادی عمل به عقیده، آزادی در تغییر عقیده، آزادی فکر و اندیشه)).