اندیشه اخلاقی بازتابیده در صحیفه سجادیه

صحیفه سجادیه، متنی منسوب به امام زین العابدین (ع)، و از کهن ترین آثار بازمانده از نخستین سده های تمدن اسلامی است. عموم شیعیان صحیفه را دربردارنده تعالیم اخلاقی گسترده ای ریشه دار در وحی الاهی و معارف اهل بیت (ع) می دانند. بااینحال، کمتر کوششی برای بازشناسی اندیشه اخلاقی بازتابیده در آن، یا صورت بندی مبانی فلسفی این اندیشه صورت گرفته است؛ کوششی که می تواند برخی مجهولات تاریخ اندیشه اخلاقی در جهان اسلام، خاصه در سده های نخست را روشن کند. این مطالعه به همین منظور دنبال می شود. بنا ست که در آن، چارچوب کلی نظام اخلاقی مندرج در صحیفه سجادیه را بازکاویم. بدین منظور، نخست اندیشه های هستی شناسانه و انسان شناسانه را در صحیفه سجادیه را مرور خواهیم کرد. آن گاه از کمالی سراغ خواهیم گرفت که برای انسانی با این ویژگی ها، در یک چنین هستی ترسیم شده است؛ همچنان که درباره راه رسیدن به چنین کمالی بر پایه آموزه های صحیفه بحث می کنیم. این تلاش راهی خواهد بود بدان سو که پس از مقایسه اندیشه اخلاقی صحیفه با دیگر مکاتب اخلاقی شناخته جهان اسلام در سده های متقدم، شاخصهای تفکر اخلاقی این اثر بازشناسی شود.