اثربخشی رفلکسولوژی پا بر شدت خستگی مادران سزارین شده: یک کارآزمایی بالینی غیرتصادفی کنترل شده

خستگی یک عامل مرتبط با دوران پس از زایمان است و از عوامل پیشگویی کننده افسردگی پس از زایمان و کاهش خودکارآمدی تلقی می شود. خستگی پس از زایمان و اقدامات لازم برای کاهش آن در مطالعات تجربی کمتر بحث شده است.
تعیین اثربخشی رفلکسولوژی پا بر شدت خستگی مادران سزارین شده.
در این کارآزمایی بالینی غیرتصادفی، 99 مادر سزارین شده از میان مادران بستری در بیمارستان های جامع زنان و ولیعصر تهران در سال 1391 در سه گروه 33 نفری قرار گرفتند. گروه مداخله به مدت 40 دقیقه رفلکسولوژی کف پا، گروه پلاسبو ماساژ ساق پا و گروه شاهد نیز مراقبت های معمول پس از سزارین را دریافت کردند. پرسشنامه ارزیابی دیداری (VAS-F: visual analog scale for fatigue) توسط شرکت کنندگان قبل از مداخله و 3 روز پس از مداخله تکمیل گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 14 و آزمون های آنالیز واریانس یکطرفه، مجذورکای، اندازه های تکراری و بنفرونی تحلیل شد.
گروه های مورد مطالعه تفاوت معناداری از نظر مشخصات دموگرافیک و میانگین نمرات شدت خستگی قبل از مداخله نداشتند. بعد از مداخله، میانگین نمرات شدت خستگی به طور معناداری در گروه مداخله و پلاسبو کمتر از گروه شاهد بود (001/0p<). مقایسه اختلاف میانگین نمرات شدت خستگی پس از مداخله در گروه مداخله (4/23±2/23) و پلاسبو (1/13±7/11) نشان داد مداخله رفلکسولوژی تاثیر بیشتری در کاهش شدت خستگی دارد.
با توجه به این که در گروه پلاسبو نیز کاهش شدت خستگی مشاهده شده است، مطالعات بیشتری مورد نیاز است تا تاثیر رفلکسولوژی پا بر میزان خستگی مادران سزارین شده ارزیابی شود.