بررسی امکان تصفیه آب های آلوده به فلز روی (Zn) توسط خاک تحت کشت آفتاب گردان، یو لاف و نی (پالایش سبز)

امروزه خطرات ناشی از تخلیه پساب های صنعتی حاوی فلزات سنگین به محیط زیست و هم چنین نفوذ این آلودگی ها به منابع آب سطحی و زیرزمینی و گسترش آن به اراضی مجاور این منابع، به یک نگرانی ملی تبدیل شده و یافتن راه حل هایی مناسب در جهت رفع این خطرات پیش از بروز فجایع زیست محیطی، در بسیاری از نقاط کشور ضروری می باشد. در حال حاضر روش های متنوعی برای تقلیل آلودگی های آب و خاک به کار گرفته می شود که از آن جمله می توان به شست و شوی خاک های آلوده به فلزات سنگین توسط اسید یا تصفیه پساب های صنعتی در تصفیه خانه ها پیش از تخلیه آن ها اشاره نمود. اکثر این روش ها وقت گیر و پرهزینه بوده و در نهایت موجب انتقال آلودگی به بخش دیگری از محیط زیست می گردند. در این میان، یافتن راه حلی مطمئن که ضمن رفع آلودگی، کم هزینه و نسبتا سریع بوده و اثرات جانبی آن سلامت محیط را تهدید ننماید، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. یکی از راه های رفع چنین مشکلاتی، بهره گیری از فرایندهای طبیعی تصفیه و از جمله پتانسیل های فیزیولوژیک گیاهان سبز می باشد.
هدف اصلی از اجرای این تحقیق، بررسی امکان تصفیه پساب های صنعتی و آب های آلوده به فلز روی توسط خاک و گیاه است. به این منظور 9 عدد لایسیمتر زهکش دار استوانه ای شکل به قطر 60 سانتی متر و ارتفاع 100 سانتی متر از جنس پلاستیک تهیه و با خاک سبک و دارای بافت لوم شنی پر شدند. لایسیمترها پس از کاشت گیاهان و تا هنگام استقرار آن ها، با آب چاه آبیاری گردیده و سپس آبیاری با استفاده از پساب صنعتی (آب آلوده به روی به میزان mg/L25) صورت پذیرفت. در این پژوهش تاثیر کاشت گیاهانی همچون آفتابگردان، یولاف و نی در جذب روی، مورد مطالعه قرار گرفت که هر یک در سه لایسیمتر کشت شدند. به منظور بررسی توانایی مجموعه خاک- گیاه در جذب فلز روی، نمونه هایی از آب ورودی به لایسیمتر ها و زه آب خروجی از آن ها در تناوب های مناسب تهیه و آنالیز گردید. نتایج حکایت از آن داشت که غلظت روی در نمونه های زه آب جمع آوری شده در تمامی تیمارها زیر حد مجاز قرار گرفته که بیانگر عملکرد مطلوب مجموعه خاک- گیاه در جذب این فلز از آب آلوده (با راندمانی در حدود 5/98%) می باشد. در انتهای دوره آزمایش، نمونه های گیاهی نیز برای تعیین میزان جذب روی از خاک تهیه و آنالیز گردید. جذب فلز توسط اندام های مختلف گیاهی بین 714/0 و 257/0 درصد در نوسان بود که بر پالایش گیاهی در سیستم دلالت دارد. با تعیین بیلان جرمی، در نهایت مشاهده شد که غلظت فلز روی در خاک لایسیمترها از حد مجاز غلظت این عنصر در خاک های کشاورزی تجاوز نموده است و این خاک ها شدیدا آلوده می باشند.