درآمدی بر واژه گزینی مردمی

زبان، تا آن زمان که زنده و زایا باشد، پیوسته واژه های نو تولید می کند تا نیاز جامعه زبانی خود را برطرف سازد. تولید واژه های نو، که ما آن را اصطلاحا واژه گزینی می نامیم، از دو طریق صورت می گیرد که یکی مردمی و دیگری رسمی است. واژه گزینی مردمی همان فرایند طبیعی و عادی و عمومی است که، در اصل، باعث پیدایش خود زبان بوده و جلوه و نتیجه استعدادی است که در انسان برای زبان داشتن وجود دارد. اما واژه گزینی رسمی عملی است آگاهانه و برنامه ریزی شده که نتیجه مدیریت فرد یا موسسه ای است که در این باب مسولیتی بر عهده دارد. این نوع واژه گزینی بر پایه قواعدی صورت می گیرد که از پیش وضع شده است.
واژه گزینی رسمی ناشی از توسعه علم و تمدن و صنعت است. پدید آمدن مفاهیم و ابزارها در اثر رشد علم و صنعت تولید واژه هایی خاص آن مفاهیم و ابزارها را ایجاب می کند و اشخاص یا موسسات علمی را وا می دارد تا آگاهانه و حساب شده به واژه گزینی بپردازند. در مقایسه با زبان مردم، که همچون رودخانه ای در مسیر طبیعی اما کج و معوج به راه خود ادامه می دهد، واژه گزینی رسمی به ایجاد و گسترش زبان علم می پردازد و آن را در جوی و جدول های مهندسی شده به جریان می اندازد. واژه گزینی رسمی همان کاری است که موسسات واژه گزینی و اصطلاح شناسی ملی و بین المللی بر عهده دارند و در ایران نیز ده ها سال است که فرهنگستان گاه بدان دست یازیده و گاه از آن دست کشیده است.
هرکس در زبان مردم تامل و تحقیق کند تصدیق می کند که مردم، بدون اتکا به موسسات واژه گزینی رسمی، برای رفع نیازهای خود، لغت های تازه می سازند. اگر یک کتاب فرهنگ لغت فارسی امروز را با کتابی مشابه آن که متعلق به پانصد یا دویست سال پیش باشد مقایسه کنیم، به انبوهی از لغات تازه بر می خوریم که عمدتا محصول واژه گزینی مردمی است و درصد کمی از آنها به واژه گزینی رسمی تعلق دارد. تفاوت واژه های مردمی با واژه های رسمی شبیه تفاوت گل ها و گیاهان صحرایی با گل ها و گیاهان گلخانه ای است. گل های صحرایی خودرو و فراوان و وحشی اند و زیبایی و نظمی دارند که همه کس قادر به درک و دیدن آن نیست...