مقایسه منظومه مهر و وفا از شعوری کاشی با خسرو وشیرین نظامی

شعوری کاشی از شاعران قرن یازدهم هجری است. طبق گفته تذکره ها شعوری، دیوانی مشتمل بر شش هزار بیت داشته، اما بر طبق تنها نسخه موجود از اشعارش، آثار وی شامل چند قطعه و تعدادی رباعی و دو مثنوی به نام های مونس اخیارو مهر و وفاست. تذکره ها ابتدای کار وی را زمان شاه اسماعیل صفوی (ظاهرا شاه اسماعیل دوم) دانسته اند، اما وی در اشعارش و به ویژه در دو منظومه مهر و وفا و مونس اخیار، شاه عباس صفوی (شاه عباس اول) و وزیر وی، حاتم بیک اعتمادالدوله را ستوده است. از قول تذکره ها و نیز از ملإحظه اشعار باقی مانده از شعوری چنان برمی آید که وی در سرودن غزل و قصیده و رباعی و مثنوی و به ویژه تاریخ گویی مهارت داشته است. در این نوشته، پس از شرح مختصری از احوال و آثار شعوری، مقایسه ای تطبیقی میان منظومه مهر و وفا از شعوری کاشی و مثنوی خسرو و شیرین نظامی انجام شده است. بدین ترتیب که مقاله با مقدمه ای در باب سیر آثار تقلیدی از نظامی آغاز شده، پس از آن بخشی در معرفی شعوری و آثار وی آمده، پس از آن بخشی با عنوان شیوه کار نظامی و مقلدان او آمده، از بخش های اصلی مقاله فصلی است درباره منظومه مهر و وفا و زمینه و خلإصه داستان و بخش پایانی با عنوان مقایسه تطبیقی این منظومه با خسرو و شیرین نظامی است که در دو بخش مقایسه محتوایی و ساختاری به انجام رسیده است. در این بخش، تفاوت داستان شعوری با منظومه خسرو و شیرین از جهت ساختاری و محتوایی نشان داده شده است. مهم ترین تفاوت از جهت محتوایی تفاوت در طرح داستان و پیرنگ است که از این جهت، داستان شعوری مانند همه داستان های بعد از قرن دهم و شاید تحت تاثیر مکتب وقوع، کم هیجان تر و زمینی تر شده است. از جهت ساختاری، مهم ترین تفاوت در ایجاز منظومه مهر و وفا، وفور اصطلإحات عامیانه و سادگی منظومه مهر و وفا نسبت به خسرو و شیرین نظامی است.