برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات کمی و کیفی ارقام پنبه Gossypium hirsutum L. and Gossypium barbadense L. و روش جدید ارزیابی مدل افزایشی- غالبیت.

تلاقی دآی آلل کاملی بین 9 ژنوتیپ پنبه (Gossypium hirsutum L. & Gossypium barbadense L.) شامل ارقام دلینته، سیندوز- 80، عمومی، بلغار-539، ترمز-14، برگ قرمز (گونه بومی)، ب-557، الیاف قهوه ای و سای اکرا-324 که دارای تنوع ژنتیکی بالا بودند طی دو سال انجام گرفت. هدف تخمین پتانسیل های اصلاح صفات عملکرد و اجزای آن، روغن، کیفیت الیاف با استفاده از تجزیه ژنتیکی، قابلیت ترکیب پذیری، وراثت پذیری و اثرات هتروزیس بود. مطالعه و تجزیه واریانس، روی ژنوتیپ ها و خصوصیات گیاهان نسل اول انجام گرفت جائیکه بذور تلاقی یافته سال اول در سال دوم گیاهان F1 را بوجود آوردند. هیبریدهای موفق با استقاده از مارکر های مورفولوژیکی همچون رنگ گل، موقعیت و رنگ لکه های گلبرگ، رنگ الیاف، لینتر بذر، رنگ و شکل برگ تشخیص داده شد. تجزیه واریانس به روش طرح لاتیس مربع ساده ((SSLD اختلاف معنی دار بالائی را بین ژنوتیپ های بکار رفته نشان داد2(P ≤ 0.01) و همین اختلافات واریانس بدست آمده تجزیه واریانس ژنتیکی را با استفاده از روش های گریفینگ، هیمن و هیمن و جینکز میسر ساخت. مدل افزایشی- غالبیت و همبستگی مربوط به تست اپیستازی(Wr, Vr) برای اکثر صفات کافی و برای برخی صفات نسبتا کافی بود یعنی بیشتر صفات از عمل ژن های غیر افزایشی در نسل F1 متاثر بودند. این نتایج حاکی از بکارگیری اصلاح عملی پنبه از طریق برنامه های اصلاحی هیبریدی و ترکیبی برای عمل غیر افزایشی ژن و روش انتخاب برای صفات متاثر از عمل افزایشی ژن می باشد. تنوع و تفاوت های معنی دار ژنوتیپ ها از حیث اثرات قابلیت ترکیب پذیری عمومی (GCA) و خصوصی (SCA) و همچنین وراثت پذیری خصوصی بالا (P≤0.05) نشانگر توانایی اصلاح صفات از طریق انتخاب و از طرف دیگر عمل فوق غالبیت ژن، وراثت پذیری متوسط و پایین برای برخی از صفات، روش های اصلاحی هیبرید و ترکیبی را پیشنهاد می نماید.