بررسی و گزینش رگه های بین المللی تریتیکاله برپایه صفات زراعی و مورفوفیزیولوژیک

به منظور ارزیابی و گزینش ارقام تریتیکاله با عملکرد بیشتر و صفات مطلوب زراعی و فیزیولوژیکی، سی ژن نمون (ژنوتیپ) دریافتی از مرکز بین المللی تحقیقات ذرت و گندم (سیمیت) مکزیک، آزمایشی در قالب طرح آلفالاتیس در دو تکرار و در سه ایستگاه تحقیقاتی کرج، مشهد و بیرجند در سال زراعی 1389-1390 اجرا شد. نتایج به دست آمده از تجزیه واریانس مرکب، تاثیر ژن نمون بر عملکرد دانه و بیشتر صفات را در سطح احتمال 1 درصد معنی دار نشان داده که بیانگر واکنش متفاوت ژن نمون ها است. ضریب های همبستگی بین صفات مختلف نشان داد که عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی داری با صفات انتقال مواد یعنی انتقال دوباره مواد نورساختی (فتوسنتزی)، کارایی ساقه در انتقال ذخایر به دانه و نیز وزن دمگل (پدانکل)، درازای دمگل و وزن میانگره دوم داشت. با استفاده از رگرسیون مرحله ای دو صفت انتقال دوباره و درازای دمگل به ترتیب بیشترین تاثیر را بر عملکرد دانه نشان دادند، به طوری که این دو صفت در مجموع (533 /0 (R2=از تغییرات عملکرد را توجیه کردند. بر پایه نمودار چندضلعی ژن نمون های 20،23 و 29 در سه محیط جزو مطلوب ترین بودند. با ترسیم بای پلات ژن نمون در صفت، عملکرد دانه با صفت انتقال دوباره، بیشترین رابطه را داشت. بر این پایه ژن نمون 23 با شجره IRON_2/5/DISB5/3/S...BAGAL_2//FARAS_1 و ژن نمون های رگه خواهری (سیسترلاین) 29 و 28 با شجره LIRON_2/5/DISB5/3/SPHD/PVN//YOGUI... و ژن نمون 20 با شجره DAHBI_6/3/ARDI_1/TOPO 1419//ERIZO... با دارا بودن انتقال دوباره بیشتر و عملکرد بالاتر مشخص و گزینش شدند. بنابراین به نظر می رسد از صفت انتقال دوباره می توان به عنوان معیاری برای گزینش رگه (لاین) های تریتیکاله استفاده کرد.