خطاهای دارویی پرستاران بخش های مراقبت ویژه و راهکارهای پیشگیرانه از آن

یکی از اهداف پرستاری ارایه مراقبت ایمن، پیشگیری از آسیب و ارتقاء سلامت بیماران است. در بخش های مراقبت ویژه ایمنی بیماران به دلایل متعدد از جمله خطای دارویی به مخاطره می افتد. این مطالعه با هدف شناسایی خطاهای دارویی پرستاران، گزارش دهی آن ها و ارایه راهکارهای پیشگیرانه از دیدگاه پرستاران در بخش های مراقبت ویژه انجام شد.
مطالعه حاضر به صورت توصیفی تحلیلی در سال 1394 انجام گردید. نمونه گیری به صورت سرشماری و شامل 235 پرستار شاغل در بخش های مراقبت ویژه مراکز آموزشی درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بود. داده ها با استفاده از پرسش نامه پنج قسمتی (اطلاعات دموگرافیک، ماهیت خطای دارویی، عوامل موثر در بروز خطای دارویی، پیامد خطای دارویی و راهکارهای پیشگیری از خطا) گردآوری شد. از مشارکت کنندگان خواسته شد تا عوامل دخیل در خطای دارویی، پیامد خطای دارویی و راهکارهای پیشگیری از آن را شناسایی نمایند.
از 300 پرسش نامه ارسالی به جامعه مورد مطالعه، تعداد 235 پرسش نامه برگشت داده شد (3/78%). 80% از مشارکت کنندگان اذعان داشتند که طی یک ماه گذشته دچار خطای دارویی شده اند و بیشترین عامل به ترتیب، بارکاری زیاد (2/67%)، دستورات دارویی ناخوانا (2/56%) و آماده کردن دارو بدون چک دوباره (3/38%) بود. بیشترین خطای دارویی نیز در بخش های مراقبت های ویژه کودکان و بزرگسالان رخ داده بود. در 1/47% موارد خطا دارای اثر جزئی و در3/5% موارد خطا منجر به طولانی شدن مدت بستری بیمار شده بود. 28% مشارکت کنندگان خطا را گزارش نکرده بودند و 5/58% علت کتمان خطا را ترس از بدتر شدن موضوع و 1/27% ترس از سرزنش و نکوهش مسئول بخش ذکر کردند. گزارش دهی در پرستاران مرد بیشتر بود. بیشترین گزارش دهی در شیفت صبح صورت گرفته بود. مشارکت کنندگان، پایش مداوم پرستاران از نظر رعایت قانون پنج صحیح (7/87%) را مهم ترین راهکار پیشگیری از خطای دارویی عنوان کردند.
با توجه به این که بیشترین علت بروز خطای دارویی مشارکت کنندگان در مطالعه، بارکاری زیاد و دستورات دارویی ناخوانا بود، بنابراین پیشنهاد می گردد مراکز مراقبت سلامتی با تعدیل شرایط محیط کاری پرستاران از قبیل رعایت نسبت صحیح پرستار به بیمار، فراهم نمودن زیرساخت لازم جهت نسخه نویسی کامپیوتری و برقراری سیستم گزارش دهی مناسب در راستای پیشگیری، کاهش خطای دارویی و ارتقاء ایمنی بیمار گام بردارند.