شناسایی مناطق مستعد سیلاب با استفاده از سازندهای زمین شناسی در حوضه آبخیز شاهرود بیرجند

سیل یک پدیده طبیعی است که رویداد، اندازه و تکرار آن ناشی از عوامل متعددی است که بسته به شرایط اقلیمی، زمین شناسی و جغرافیایی هر منطقه تغییر می کند. ضرورت آگاهی از وضعیت منابع آب و نیز عدم وجود شبکه قابل قبولی از ایستگاه های هیدرومتری، اهمیت استفاده از روش های غیرمستقیم برای محاسبه حجم رواناب در حوضه های آبریز را بیش از پیش آشکار می سازد. حوضه ی آبخیز شاهرود از ارتفاعات شمال بیرجند تا دامنه های ارتفاعات شرقی و جنوبی گسترده شده و از نظر تقسیمات حوضه های آبخیزکشور، جزء حوضه کویر لوت محسوب می گردد. تغییر کاربری طبیعی اراضی و ساخت و سازهای صورت گرفته در حوضه بالادست، ساخت و سازهای غیر مجاز در حاشیه کانال ها و عدم رعایت حریم رودخانه از جمله اصلی ترین دلایل افزایش پتانسیل سیل خیزی حوضه ی شاهرود در سال های اخیر می باشد. در این پژوهش پس از تهیه نقشه زمین شناسی حوضه و شناسایی جنس و نوع سنگ های حوضه بر اساس تیپ سازندهای موجود، پارامترهای نگهداشت سطحی حوضه تعیین گردید در ادامه بر اساس پارامترهای زمین شناسی، سنگ شناسی، هیدرولوژی و هیدروژئولوژی حوضه نقشه استعداد منطقه برای تولید رواناب تعیین گردید. براساس نتایج این تحقیق تنها 4 کیلومتر مربع از سطح حوضه (25/0 درصد از کل حوضه) را مناطق با پتانسیل سیل خیزی کم و 1344 کیلومتر مربع دیگر از سطح کل حوضه (84 درصد از کل حوضه) مربوط به مناطق با پتانسیل سیل خیزی زیاد و بسیار زیاد می باشد. شناسایی مناطق سیل خیز حوضه شاهرود می تواند در امر حفاظت خاک و کاهش خسارات های سیل کمک نموده و امکان مدیریت حوضه آبریز را به نحو مطلوب تری فراهم نماید.