بررسی فیزیوپاتولوژی و درمان ایلئوس پس از جراحی از دیدگاه طب سنتی ایران و مقایسه با شواهد طب نوین: یک مطالعه مروری

ایلئوس یک پیامد شایع و غیر قابل پیشگیری در جراحی های شکمی است که علاوه بر تاخیر در بهبود بیماران پس از جراحی، هزینه سیستم های مراقبت سلامت را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد. علیرغم مطالعات مختلف در سراسر دنیا هنوز پاتوفیزیولوژی دقیق و نیز درمان موثر در این زمینه ناشناخته است. این مطالعه با هدف بررسی علل و درمان ایلئوس پس از جراحی از دیدگاه طب سنتی و مقایسه آن با طب نوین انجام گرفته است.
در این مطالعه مروری به بررسی متون در حوزه طب سنتی پرداخته شد. جامعه پژوهش محتوای امهات کتب طب سنتی ایران بوده و نمونه گیری به صورت هدفمند بر اساس میزان وابستگی و ارتباط به مضامین تحت مطالعه با استفاده از نرم افزار نور انجام گردید. جستجوی جامعی دربرگیرنده واژگان کلیدی «ایلاوس»، «قولنج»، «سوء مزاج»، «امعاء»، «کولون» و «حفظ الصحه» در منابع طب سنتی به عمل آمد. همچنین جستجو در منابع طب نوین در بانک های اطلاعاتی Ovid، Sience Direct و PubMed با واژگان کلیدی bowel function، surgery، bowel movement و post-operative ileus به صورت جستجوی منفرد و ترکیبی انجام گردید. داده ها پس از یادداشت برداری به طور دقیق تحت تجزیه و تحلیل محتوایی قرار گرفتند.
ایلئوس نوعی کولیک ناشی از انسداد غیر مکانیکی دستگاه گوارش است که به دلیل از بین رفتن موقتی پریستالتیسم روده ای بعد جراحی های شکمی روی می دهد. این عارضه منجر به عوارض متعددی بعد از جراحی و افزایش طول بستری بیمار می گردد. ایلئوس در کتب طب سنتی با عنوان ایلاوس آمده و حکیمان طب سنتی آن را نوعی قولنج شدید دانسته و اسباب و درمان آن را مشابه قولنج ذکر کرده اند. از جمله سبب های ایلئوس در متون طب سنتی سوء مزاج سرد روده هاست که باعث تجمد آن یا تولید ریاح و درد می گردد. همچنین از جمله سایر اسباب آن داروهای سست کننده و بی حس کننده است که باعث بطلان حس روده شده و لذا قوه دافعه از آن سلب می شود و در نتیجه مواد محتبسه در روده دفع نمی شوند.
با بررسی متون طب نوین و طب سنتی به نظر می رسد ایلاوس طب سنتی تطابق کامل با ایلئوس بعد از جراحی نداشته و نیاز به نظریه پردازی در این زمینه وجود دارد. به نظر می رسد با توجه به شرایط حین جراحی، مانند بازشدن شکم و بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی که موجب سردی و بی حسی بدن می گردد، در طی جراحی سوء مزاج سرد امعا ایجاد می شود که تجمد روده ها یا تولید ریاح را به دنبال دارد. بنابراین استفاده از داروهایی که موجب تسخین دستگاه گوارش و تحلیل ریاح شود می تواند در این زمینه موثر باشد.