سیر تحول نقش پرنده شکارگر در هنرهای تزیینی دوره صفوی

هنرهای تزیینی ایران، نقش پرندگانی است که جانوران مختلفی همچون شیر، پلنگ، آهو، قوچ، ماهی و پرنده را شکار کرده اند. این نقش که حالتی همچون «گرفت و گیر» دارد، از تمدن های پیش ازاسلام آغاز شده و تا عصر صفویان ادامه یافته است.پرندگان شکارگر در تمدن های پیش ازاسلام به صورت عقابی با سر شیر، عقاب و شیردال ترسیم می شدند که با توجه به جایگاه و شیوه اجرا نمادی از قدرت مذهبی، نظامی یا سیاسی حاکمان سومری، عیلامی، هخامنشی، اشکانی و ساسانی به شمار می آمدند. با پذیرش اسلام توسط ایرانیان، استفاده از نقوش قدیمی از جمله نقش پرندگان شکارگر ادامه می یابد، با این تفاوت که طراحان نقوش سنتی در سده های اولیه اسلامی و دوران صفویان با توجه به نمونه های موجود از نقش عقاب، طاووس و سیمرغ استفاده می نمودند.در این مقاله سعی بر آن بوده که با معرفی انواع پرندگان شکارگر در دوران مختلف تاریخی، سیر تحول و تطور و مفاهیم نمادین آن در دوره صفوی مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق این نوشتار، روش توصیفی-تاریخی از گونه «زمینه یاب» و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و اسنادی است. با طبقه بندی آثار مزین به نقش پرندگان شکارگر و تحلیل اسناد نوشتاری، مشخص گردید پرندگان شکارگر به صورت موجوداتی ترکیب یافته از چند جانور یا به صورت واقعی در تمدن های پیش ازاسلام و اسلامی ترسیم می شدند و این نقش نمادی از قدرت مذهبی، سیاسی و نظامی بوده است.