بازکاوی و بازسازی داستان «حی بن یقظان» و شیوه کاربست آن در برنامه فلسفه و کودک

در این نوشتار تلاش می شود از چشم اندازی دیگر، داستان حی بن یقظان چونان پیش نمونه و الگوی نخستین داستان نویسی فلسفی برای آموزش تفکر، تامل و خردورزی در پارادایم ایرانی اسلامی بازکاوی و بازسازی عملی گردد و شیوه های کاربست آن در کلاس درس و حلقه های کندوکاو فلسفی باز نموده شود. فرهنگ و فلسفه ایرانی اسلامی هرچند حاوی مولفه ها و عناصر غنی ادبی، علمی و فلسفی است، کمتر از آنکه باید و شاید محل توجه و تفحص پژوهشگران حوزه تعلیم و تربیت و بویژه در دوره اخیر دست اندرکاران برنامه فلسفه برای کودک و نوجوان واقع شده است. برخی مدعیان و مترجمان این برنامه در ایران بر این باورند که فلسفه برای کودک، خاستگاه غربی دارد و از فرهنگ و فلسفه غربی برخاسته و از آن مایه میگیرد و از آبشخور آن سیراب میشود. در نتیجه، چنین ادعا میکنند که در روش و همچنین در محتوا میبایست به بنیانگذاران و پیشگامان این برنامه اقتدا کرد و حتی داستانهایی را ناهمساز با شیوه زیست ایرانی و ناهمخوان با فرهنگ و جهان بینی اسلامی با هدف به اصطلاح آموزش تفکر برگزیده و در شمار انبوه ترجمه کرد. در مقابل، مدعای مقاله حاضر این است که حی بن یقظان، یک داستان فلسفی عادی نیست، بلکه میتواند با دخل و تصرف و بازسازی و بازنویسی، همچون الگوی الهام بخش داستان نویسی فلسفی در برنامه فلسفه و کودک بومی در ایران نگریسته و بکار بسته شود؛ گو اینکه داستانهای فلسفی بسیار دیگری نیز در آثار ادبی و فلسفی فارسی یافت میشوند که میتوانند در این حوزه بکار آیند و کارگر بیفتند.